Tybet
region naturalny o charakterze wyżynno-górskim w Azji Środk., na terytorium zach. Chin; otoczona wysokimi łańcuchami górskimi: od płd. Himalaje i Nanszan, od zach. Karakorum i Pamir, od płn. Kunlun, Altun, Quilian, od wsch. G. Sino-Tybetańskie; pow. ok. 2 mln km2, przeważnie na wys. 4000-5000 m (najwyższa na świecie wyżyna); obniżenia wzdłuż płn. obrzeży Himalajów (dolina górnej Brahmaputry i górnego Indusu) oraz na wsch. wzdłuż dolin Jangcy, Huang-ho, Mekongu, Saluinu; strefa aktywna sejsmicznie; zbudowana z pofałdowanych w orogenezie hercyńskiej skał (granitów, gnejsów, łupków, kwarcytów), w trzeciorzędzie wyniesionych wskutek ruchów wypiętrzających orogenezy alpejskiej; klimat podzwrotnikowy, skrajnie suchy, z silnie zaznaczonymi strefami klimatycznymi; roczna suma opadów 100 do 200 mm; tylko na krańcach płd.-wsch. do 1000 mm (pod wpływem monsunu znad O. Indyjskiego); średnia temp. stycznia od 0oC na płd. do -10oC na płn., lipca odpowiednio od 5 do 18oC; dobowe wahania temp. mogą przekraczać 40oC; linia wiecznego śniegu przebiega na wys. ok. 5800 m; rozległe lodowce; gęsta sieć rzek, liczne jez. słodkie i słone, gł. bezodpływowe, najw. Nam-co, Selling-co, Kuku-nor, Tangra-co; gorące źródła i gejzery; roślinność skąpa, pustynna, skalna, stepowa, zwł. na płn. i zach.; lasy iglaste i mieszane w dolinach rzek, w dolinie Brahmaputry bujne trawy stepowe, wykorzystywane na pastwiska; złoża węgla kam., rud żelaza, azbestu, złoto i srebro, metale nieżelazne; zaludnienie rzadkie, gł. wokół klasztorów lamaickich; najw. miasta: Lhasa, Czamdo, podstawą utrzymania koczownicza hodowla owiec, kóz, jaków, koni, mułów, osłów.
- Tybetańska, Wyżyna, górsko-wyżynny obszar...
- TYBETAŃSKI REGION AUTONOMICZNY, region autonomiczny w...
- JUNNAŃSKO-KUEJCZOUSKA WYŻYNA, wyżyna w płd.-zach.(...)