załamanie procesu wzrostu w gospodarce rynkowej; widocznym przejawem k. przemysłowego jest ostry spadek popytu, a za nim: produkcji i zatrudnienia, w końcu cen artykułów przemysłowych i płac realnych. Przejawem k. agrarnego jest spadek cen produktów rolnych (ze względu na małą koncentrację produkcji, zazwyczaj szybszy i głębszy niż w innych działach gosp.). K. stanowią nieodłączny element gospodarki opartej na masowej, zmechanizowanej produkcji. Ich występowanie obserwowano w Europie już od końca XVIII w. Największy k. w dziejach cywilizacji zachodniej rozpoczął się w październiku 1929 krachem na giełdzie nowojorskiej i do wybuchu II woj. świat. gospodarki najwyżej rozwiniętych krajów nie powróciły do stanu sprzed k.; pewną poprawę zauważano od 1933, gdy w wielu krajach wprowadzono politykę interwencjonizmu państwowego (kontrola cen i strategicznych dziedzin gospodarki, roboty publiczne, zamówienia zbrojeniowe, świadczenia socjalne itp.). Współcześnie największy k. wybuchł 1973-74, po gwałtownej podwyżce cen ropy naftowej przez kraje OPEC; duże deficyty bilansów płatniczych krajów importujących ropę spowodowały osłabienie kursów walut; z drugiej strony ogromne lokaty petrodolarów (waluty otrzymane ze sprzedaży ropy) spowodowały k. systemu walutowego.
KRYZYS
Pojęcia i teorie ekonomiczne
DEPRESJA, WZROST ORGANICZNY, WZROST ZEROWY, DEKADENTYZM