ogólny, powszechnie stosowany ekwiwalent trwale wyrażający wartość wszystkich towarów i usług, bezpośrednio na nie wymienialny; p. stanowi zjawisko historyczne, którego początki datuje się na IV-II tysiąclecie p.n.e.; sporadycznie stosowany w gospodarce naturalnej, upowszechnił się wraz z gospodarką rynkową, jako element gospodarki towarowej; początkowo występował w postaci przyjmowanych przez wszystkich ekwiwalentów (muszle, suszone ryby, sól, skóry, u Słowian - płaty lnu, ważone kawałki kruszców, itp.); w miarę ich upowszechniania się zaczęto na kawałkach kruszcu o jednakowej wadze i zawartości metali szlachetnych (gł. srebro i złoto) wybijać znaki (najczęściej symbole władzy miejscowego władcy); w czasach greckich (ok. VI w. p.n.e) zaczęto bić monety z pieczęcią władcy, określeniem nazwy i zawartości kruszcu; z czasem wykształciły się podstawowe funkcje p. jako miernika wartości, środka wymiany, tezauryzacji (gromadzenia oszczędności), płatniczego; w początkach kapitalizmu rozwój p. jako środka płatniczego następował b. szybko dzięki pośrednictwu banków, emitujących banknoty (weksle bankowe) w pełni wymienialne na złoto; możliwość takiej wymiany i ścisła zależność pomiędzy wielkością rezerw złota a ilością wypuszczanych do obiegu środków płatniczych obowiązywała do lat 30. XX w.; po wielkim kryzysie 1929-33 niemal wszystkie kraje zlikwidowały zasadę wymienialności banknotów na złoto.
PIENIĄDZ
Pojęcia i teorie ekonomiczne
JANUS, BILETY SKARBOWE, DEFLACJA, BANKNOT, KABZA, KALETA, MONOMETALIZM, LIDIA, DEPOZYT, JANUS