OB PPS
tworzone z inicjatywy J. Piłsudskiego od V 1904 grupy zbrojne w Warszawie, Łodzi, Częstochowie, Zawierciu, Radomiu, Grodnie; wpierw jako koła bojowe Samoobrony Robotniczej i koła techn.-bojowe; 1905 jako Organizacja Spiskowo-Bojowa, od VI 1906 OB PPS; ok. 2 tys. czł. (700 kadrowych bojowców); chroniła działania partii i demonstracje uliczne, przeprowadzała zamachy na prowokatorów i funkcjonariuszy władz ros.; zdobywała w napadach pieniądze na cele partii; 1904-07 ponad 2,5 tys. akcji, najw. to Krwawa Środa 15 VIII 1906 i 3 dni później nieudany zamach na warszawskiego gen.-gubernatora G.A. Skałona; po rozłamie XI 1906 na PPS-Frakcję Rewolucyjną i PPS-Lewicę większość czł. OB w nowej OB PPS-Frakcja Rewolucyjna (potem pn. Milicja Robotnicza, następnie jako Lotne Oddziały Bojowe); po załamaniu rewolucji od 1907 działania wygasały (ostatnia akcja 1911 pod Turkiem); doświadczenia wykorzystano tworząc organizacje niepodległościowe w Galicji; gł. przywódcami działalności bojowej PPS byli J. Piłsudski, S. Okrzeja, W. Sławek, T. Arciszewski, J. Montwiłł-Mirecki, M. Downarowicz, J. Kwapiński i in.