formowana od V 1943 w ZSRR (po zerwaniu stosunków z rządem RP na emigracji); formalnie podległa Związkowi Patriotów, faktycznie władzom sowieckim; ok. 11 tys. żołnierzy kolejno pod d-cą gen. Z. Berlingiem, następnie sowieckim gen. W. Bewziukiem; VIII 1943 w Pierwszym Korpusie PSZ w ZSRR, III 1944 w Armii Polskiej w ZSRR; walczyła pod Lenino, IX 1944 na Warszawskiej Pradze, I 1945 weszła do stolicy, I-II przełamywała Wał Pomorski, IV-V zdobywała Berlin; ob. Pierwsza Warszawska Dywizja Zmechanizowana im. T. Kościuszki.
ARMIA POLSKA W ZSRR, DĘBLIN, PRZEMIESZCZENIA LUDNOŚCI NA ZIEMIACH POLSKICH 1939-50, ZWIĄZEK PATRIOTÓW POLSKICH W ZSRR, SZENWALD, PIERWSZA WARSZAWSKA DYWIZJA PIECHOTY, PIERWSZA DYWIZJA PIECHOTY IM. T. KOŚCIUSZKI, PUTRAMENT
- dywizja, dowódca dywizji lotniczej,...
- KOŚCIUSZKOWIEC, żołnierz Pierwszej...