Caius Iulius Caesar (ok. 100-44 p.n.e.)
rzymski wódz, mąż stanu, pisarz; pochodził ze zubożałej rodziny arystokratycznej; w początkach kariery związany z Krassusem, któremu zawdzięczał urząd pretora i namiestnictwo w Hiszpanii; 59 konsul i inicjator I triumwiratu (wspólnie z Pompejuszem i Krassusem); by przeprowadzić ustawę zapewniającą nadanie ziemi weteranom z armii Pompejusza, po niepowodzeniu w senacie przedłożył ją komicjom ludowym, a kiedy przeciwnicy środkami prawnymi i pozaprawnymi torpedowali jej uchwalenie, przegonił ich z pomocą oczekujących na ziemię żołnierzy; w tym okresie wzbogacił się sprzedając (wspólnie z Pompejuszem) tytuły władcom rzymskich państw wasalnych, szczególnie na Wschodzie; od 58 p.n.e. na pięcioletnią kadencję (potem przedłużoną o następne 5 lat) namiestnik Galii Przedalpejskiej i Narbońskiej; 58-57 wykorzystując skłócenie jej mieszkańców, podbił całą Galię (tereny dzisiejszej Francji środk., zach. i płn., Szwajcarii zach. i Belgii, łącznie obszar dwa razy większy od Italii); 55-54 przeprawiał się do Brytanii; 52 stłumił w Galii bunt Wercyngetoryksa; 49 zagrożony pozbawieniem stanowisk i wyrokiem skazującym za użycie siły w przeprowadzeniu ustawy uwłaszczającej weteranów, zdecydował się ze swoimi wojskami przekroczyć graniczną rzekę Rubikon (wtedy miał rzec: kości zostały rzucone), wypowiadając w ten sposób wojnę Pompejuszowi i senatowi; 48 pokonał Pompejusza pod Farsalos; 47 uporządkował sprawy na wschodzie imperium, m.in. oddał koronę Egiptu bratu Kleopatry (a faktycznie jej samej) i pokonał pod Zelą Farnakesa (określając zwycięstwo słowami: veni, vidi, vici - przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem); popierał osadnictwo rzymskie w koloniach, obdzielając ziemią weteranów; 46 zreformował kalendarz; zainicjował przebudowę centrum Rzymu; 45-44 zaczęła narastać opozycja wobec C. wzmacniana nie tylko komasowaniem przezeń władzy (trzykrotny pod rząd konsulat, 44 ogłoszenie wieczystym dyktatorem, mianowanie urzędników zamiast ich wyboru, niezasięganie rady senatu przed podjęciem decyzji), ale i wyposażaniem jej w atrybuty monarsze, a nawet boskie (bicie monet z własnym wizerunkiem, zgoda na wznoszenie nawet w Rzymie posągów ku swojej czci, przemianowanie jednego z miesięcy na Iulius); zasztyletowany 15 III 44 (idy marcowe) przez spiskowców (przede wszystkim Brutus i Kasjusz) głoszących chęć powrotu do tradycji republikańskich; pozostawił uchodzące za wzór prozy rzymskiej pamiętniki O wojnie galijskiej oraz O wojnie domowej (nie dokończone), a także dwa pamflety przeciw Katonowi młodszemu.
ANTONIUSZ Marek, ALEA IACTA EST, GAZETA, RZYM STAROŻYTNY, LUKAN, IMPERATOR, FORUM ROMANUM, NUMIDIA, APOLLONIOS MOLON, OKTAWIAN AUGUST