(1796-1855)
trzeci syn Pawła I, cesarz rosyjski od 1825, król pol. (1825-31); panowanie rozpoczął od stłumienia powstania dekabrystów i utworzenia III Oddziału tajnej policji, prowadzącego inwigilację i represje wobec demokratycznych działaczy, zwł. pisarzy, uczonych, publicystów (m.in. W.G. Bielinskiego, A.I. Hercena, A.S. Puszkina); jako król Polski zdetronizowany przez władze powstania listopadowego, po jego stłumieniu prowadził represyjną politykę wobec Polski, zalecając liczne aresztowania i konfiskaty majątków sympatyków i uczestników powstania; zniósł konstytucję Królestwa, wprowadzając 1832 Statut Organiczny wcielający je do imperium ros., zniósł unię kościelną, zamknął uniw. w Warszawie i Wilnie. W polityce wewn. przeciwnik emancypacji społecznej warstw niższych; wydał ustawę praktycznie zakazującą wstępu do szkół średnich i wyższych młodzieży nieszlacheckiej. W polityce zagranicznej na mocy traktatu adrianopolskiego (po wojnie z Turcją 1828-29) wzmocnił pozycję Rosji na Bałkanach; zwolennik utrzymania siłą ładu europejskiego, 1815 ustalonego przez Kongres Wiedeński; w tym celu zawarł 1833 sojusz z Prusami i Austrią, 1848 zerwał stosunki dyplomatyczne ze zrewoltowaną Francją, 1849 współuczestniczył w tłumieniu powstania na Węgrzech. W ostatnich latach sprowokował niepomyślną dla Rosji wojnę krymską; zmarł w nie ustalonych okolicznościach przed jej zakończeniem.
STRUVE, CUSTINE Astolphe de, JOMINI, PETROWIĆ-NIEGOSZ, SZACH, TOŁSTOJ, POWSTANIE LISTOPADOWE, HAUKE, CZARNOGÓRA, KALISZANIE
- Mikołaj I Romanow, (1796-1855)
- Mikołaj II Romanow, (1868-1918)
- MIKOŁAJ II ROMANOW, (1868-1918)