rosyjscy rewolucjoniści szlacheccy z 1. ćwierćwiecza XIX w.; sprzeciwiali się samowładztwu carskiemu i pańszczyźnianym stosunkom panującym w Rosji; na pocz. lat 20. XIX w. ukształtowały się 3. ośrodki d.: Tow. Północne w Petersburgu, Tow. Południowe w Tulczynie na Ukrainie, Stowarzyszenie Zjednoczonych Słowian w Kijowie; najbardziej radykalne Tow. Południowe przygotowało projekt konstytucji przyszłej Rosji (zw. Prawda Ruska), która przewidywała m.in.: zniesienie poddaństwa chłopów i pańszczyzny, częściową likwidację wielkiej własności ziemskiej, zniesienie różnic stanowych i utworzenie republiki demokratycznej; sformułowano również stanowisko wobec Polski, przyznając jej prawo do niepodległości; d. prowadzili rokowania z polskim Tow. Patriotycznym W. Łukasińskiego w sprawie wspólnego wystąpienia zbrojnego; po śmierci Aleksandra, wykorzystując bezkrólewie i pominięcie w sukcesji księcia Konstantego, 25 (14) XII 1825 wywołali bunt przeciwko Mikołajowi I trzech pułków na placu Senackim w Petersburgu (po kilku godzinach stłumiony); stłumiono również bunt pułku czernihowskiego stacjonującego na Ukrainie, który wybuchł 10 I 1826 (29 XII 1825); przywódcy d.: M.P. Bestużew-Riumin, P.G. Kachowski, P.I. Pestel zostali 1826 powieszeni; ok. 100 osób zesłano na Syberię; d. wywarli znaczny wpływ na rozwój życia umysłowego w Rosji, jak również na późniejszy ruch rewolucyjny; liczne przyjaźnie z pol. rewolucjonistami i poetami romantycznymi (m.in. A. Mickiewiczem, który wspomina ich w zamykającym Dziady przesłaniu Do przyjaciół Moskali).
- dekabryści, ros. rewolucjoniści...
- Murawiow-Apostoł Siergiej I., (1796-1826)
- Bestużew-Riumin Michaił P., (1803-26)