ros. Sowiety
organy władzy przedstawicielskiej i forma polit. reprezentacji ruchu rewolucyjnego w Rosji carskiej, podczas rewolucji bolszewickiej 1917 i jedna z gł. podstaw ustrojowych państwa dyktatury proletariatu; powstały w czasie rewolucji 1905-07 jako przedstawicielstwa proletariatu (pierwsza Rada Delegatów Robotniczych 1905 w Iwanowie); organizowały i kierowały strajkami w Rosji i na terenach imperium carskiego;1907 w pełni zlikwidowane; ponownie masowo powstały na fali rewolucji lutowej 1917; w Petersburgu działały zjednoczone w komitecie wykonawczym, w Moskwie oddzielnie; rozpoczęły przejmowanie i sprawowanie władzy niezależnie od istnienia Rządu Tymczasowego, co doprowadziło do realnej dwuwładzy; w pierwszym okresie istnienia rad bolszewicy byli w mniejszości (dominowali mieńszewicy i socjaliści-rewolucjoniści); IV 1917 Lenin ogłosił tzw. tezy kwietniowe z komunistycznym programem państwa dyktatury proletariatu rządzonego przez rady (słynny slogan "cała władza w ręce rad"); VIII/IX 1917 bolszewicy wykorzystali nieudany pucz gen. Korniłowa, uzyskując większość i władzę w najważniejszych radach delegatów w Moskwie i Piotrogrodzie; IX 1917 rząd A.F. Kiereńskiego proklamował republikę (akt równoznaczny z upadkiem monarchii carskiej), ale kryzys gosp., anarchia i chaos społ. wywołany wycieńczającą wojną sprzyjały bolszewikom; w miesiąc później w Piotrogrodzie doszło do zbrojnego przewrotu i lawinowego rozwoju wydarzeń, w efekcie którego II Zjazd Rad Delegatów Robotn. i Żołnierskich proklamował objęcie władzy w Rosji; prócz istniejących w wojsku i środowiskach robotniczych, powstały jeszcze RD Chłopskich; najwyższym organem władz rad ustanowiono ich zjazd, a naczelnym organem władzy wykonawczej - Centr. Komitet Wykonawczy, przekształcony z czasem w Ogólnorosyjski Centr. Komitet Wykonawczy Rad; III 1918 rady przybrały nazwę Rad Delegatów Robotn., Chłopskich i Czerwonoarmijnych, a od 1936 do rozpadu ZSRR w 1991 - Rad Delegatów Ludu Pracującego; ich skład wybierany był w wyborach powszechnych, zależnych w pełni od aparatu partii komunistycznej i sił bezpieczeństwa.