potoczna nazwa odłamu Wielkiej Emigracji, kierowanego przez księcia Adama J. Czartoryskiego, a po jego śmierci 1861 przez syna, Władysława. Nazwa pochodzi od paryskiej rezydencji Czartoryskich, która stała się ośrodkiem działań znanego pod tą nazwą konserwatywnego skrzydła emigracji polskiej. A. Czartoryski znalazł wielu zwolenników wśród polskiej arystokracji, zamożnego ziemiaństwa, inteligencji, a z czasem także większości cywilnych i wojskowych przywódców powstańczych i masy przeciętnych emigrantów. A. Czartoryski pozyskał sobie także opiniotwórczych literatów i artystów, którym udzielał pomocy i finansowego wsparcia. H.L. głosił potrzebę reform; jego poglądy ewoluowały w kierunku liberalizacji gospodarki ziem polskich. Obóz miał nadzieję na odbudowę niepodległej Polski, początkowo licząc na pokojowe odzyskanie niepodległości w następstwie przewidywanej wojny europejskiej. Cieszący się wielkim autorytetem i szacunkiem, traktowany przez rządy państw zachodnich jako przedstawiciel dyplomatyczny Polaków, A. Czartoryski podejmował starania dla wykorzystania dla sprawy polskiej antagonizmów rządów Francji i Anglii wobec Rosji. Widząc bezskuteczność działań pokojowych i nasilające się ruchy demokratyczne, zmienił jednak taktykę działania; Polaków w kraju wzywał do zbrojnego powstania i przeprowadzenia reform społecznych, likwidacji pańszczyzny, wytrwania w postawie antyzaborczej, zaś uciskane mniejszości narodowe zachęcał do wspólnej walki o niepodległość. W tym celu H.L. utrzymywał sieć agentów dyplomatycznych, którzy działali w zach. Europie oraz na Bałkanach, w górach zach. Kaukazu i w Turcji, gdzie nawiązwali współpracę z miejscowymi org. narodowowyzwoleńczymi. Również w Rzymie zabiegano o poparcie papieża dla sprawy niepodległości Polski. W 1860 w H.L. utworzono Biuro Spraw Polskich, które miało koordynować działania polskich konserwatystów na emigracji i w kraju. W czasie powstania styczniowego H.L. stał się ekspozyturą zagraniczną ; w 1863-64 Władysław Czartoryski był gł. agentem Rządu Narodowego przy rządach Anglii, Włoch, Szwecji, Turcji; po upadku powstania bronił sprawy polskiej na arenie międzynar. Działalność polityczna H.L. ustała po klęsce Francji w 1870; wielu działaczy przeniosło się do Galicji. Pod patronatem H.L. działały liczne instytucje dobroczynne, oświatowe, naukowe i kulturalne, m.in. istniejąca do dziś Biblioteka Pol. w Paryżu, Tow. Historyczno-Literackie; Stowarzyszenie Pomocy Naukowej, wydawnictwa: "Kronika Emigracyjna", "Trzeci Maj", . Bogate archiwum H.L. przechowywane jest w zbiorach Muz. Czartoryskich w Krakowie.
- Hotel Lambert, konserwatywno-liberalny...
- hotel, rozglądać się za dobrym...
- liberalizm, ideologia i postawa światopoglądowa...