swoista polska odmiana mesjanizmu, rozwijająca się po klęsce powstania 1831; wyznaczała polskiemu narodowi zadanie "zbawienia ludzkości" (Polska Mesjaszem narodów); niejednorodna idea historiozoficzna, czerpiąca z Biblii, sarmatyzmu, ideologów franc. i niem. (J. de Maistre, J. Boehme) i in.; twórca pojęcia m.p. J.M. Hoene-Wroński wiązał je we własnej koncepcji dziejów z ukształtowaniem nowego człowieka i Królestwa Bożego na Ziemi; A. Towiański uważał utratę niepodległości Polski za karę za grzechy, a spełnienie misji "Izraela epoki" przez naród polski uzależniał od jego pokory; Towiański silnie oddziałał na romantyków, zwł. A. Mickiewicza (Wykłady paryskie) i J. Słowackiego (Król Duch); Z. Krasiński mesjanistyczną rolę szlachty nakreślił w Przedświcie; m.p. znajduje wyraz w pismach A. Cieszkowskiego, K. Libelta, B. Trentowskiego, w programach emigracyjnych grup polit., jak Gromady Ludu Polskiego, Hotel Lambert, Tow. Demokratyczne Polskie.
- mesjanizm, (gr. messias , od hebr.ma-sziach...
- mesjanizm, filozofia dziejów...
- Ksiądz Piotr, bohater Dziadów cz.(...)