książę (1770-1861)
syn Adama Kazimierza i Izabeli, mąż stanu. Początkowo zwolennik ugodowej polityki wobec Rosji, mający nadzieję na odzyskanie niepodległości przy jej pomocy; przyjaciel, doradca, współautor reform i min. spraw zagr. (1804-06) cara Aleksandra I ; do 1831 czł. senatu ros. i Rady Państwa, w Król. Polskim senator - wojewoda, członek Rady Administracyjnej i przywódca legalnej opozycji konserwatywnej. Podczas powstania listopadowego prezes Rządu Tymczasowego, Rady Najwyższej Narodowej i Rządu Narodowego (do 15 VIII 1831); początkowo liczył na kompromis z carem, potem na interwencję - gł. dyplomatyczną i skądinąd obiecaną - mocarstw zachodnich. 1831 wyemigrował, 1833 osiadł we Francji, gdzie stanął na czele obozu zw. Hôtelem Lambert. Możliwości odbudowy Polski upatrywał w konflikcie państw zachodnich z Rosją i w rozwoju ruchów narodowych w Europie południowo-wschodniej; podczas wojny krymskiej 1853-56 sprawował patronat nad polskimi formacjami wojskowymi w Turcji; prezes Tow. Historyczno-Literackiego i współzał. Biblioteki Polskiej w Paryżu; mecenas literatury i nauki, autor rozpraw politycznych.
PIOTROWSKI, PAC, NAKWASKI, ZAMOYSKI, PLICHTA, SIENKIEWICZ, POWSTANIE LISTOPADOWE, NIEMCEWICZ, RZĄD NARODOWY, WIELKA EMIGRACJA
- Czartoryski Adam Jerzy, (1770-1861)
- ADAM, Pochodzenia można szukać...
- Czartoryski Adam Kazimierz, (1734-1823)