ogólna nazwa szybkich przemian technicznych, ekonomicznych i społ., dokonujących się na przełomie XVIII i XIX w., związanych z przechodzeniem od produkcji rękodzielniczej w manufakturach do zmechanizowanej produkcji w fabrykach, umożliwiających masowe wytwarzanie dóbr i rozwój wielkiego przemysłu; proces ten zapoczątkował wynalazek maszyny parowej i zastosowanie jej w fabrykach do napędu innych maszyn; wydajne źródło napędu umożliwiło budowę maszyn i urządzeń o znacznie wyższej wydajności, zmuszających robotników do innego niż dotychczas rytmu i systemu pracy; upowszechnianie maszyny parowej zwiększyło zapotrzebowanie na surowce energetyczne (węgiel kam. i brunatny), zaś produkcja maszyn wymagała intensywniejszej eksploatacji rud żelaza i innych metali oraz nowoczesnych technologii otrzymywania stali. Mechanizacja wytwarzania zwiększała wydajność pracy, a także kwotę akumulacji kapitału, co stworzyło podstawy systemu gospodarki kapitalistycznej w przem., a także w rolnictwie; r.p. przyśpieszyła ostateczne obalenie ustroju feudalnego oraz wywołała intensywną urbanizację; w jej wyniku powstały silne skupiska robotnicze, zaostrzył się także konflikt między kapitałem i pracą, przy tym wyższe wymagania stawiane robotnikom wpływały na wzrost ich świadomości klasowej; w Europie Zach. i USA r.p. rozpoczęła się w 1. poł. XIX w., zaś w Rosji, Japonii i na ziemiach pol. w 2. poł. tego stulecia; najbardziej przekonującymi przykładami skutków r.p. są przemiany zachodzące w przem. włókienniczym (W. Brytania, Polska - okręg łódzki), opisane gł. przez K. Marksa i F. Engelsa, początkujące gruntowne przeobrażenia w innych przemysłach oraz w strukturze gospodarczej i kapitałowej (wzrost znaczenia przem. wydobywczych oraz maszynowych, akumulacja kapitału i jego redystrybucja, renta bankowa itd.).
- rewolucja przemysłowa, (pierwsza rewolucja przemysłowa)...
- rewolucja przemysłowa, proces zaczęty w XVIII...
- pierwsza rewolucja przemysłowa, rewolucja przemysłowa.(...)