konflikt zbrojny między państwami lub - wewnątrz państwa - nacjami lub dużymi grupami (siłami) społ.; stały komponent dziejów od ich zarania po dzień dzisiejszy (Szwajcar J. Babel wyliczył, że 3620 p.n.e. - 1939 n.e. stoczono na świecie 14 513 wojen, czyli średnio 3 na rok; w Europie 1600-1945 stoczono 129 wojen); w. służy osiągnięciu celów polit. (a więc narzuceniu władzy) za pomocą środków militarnych (zniszczenie wojsk przeciwnika czy zajęcie jego terytorium), przy czym istotne powody w. bywają skrywane i stanowią często mieszankę motywów o zróżnicowanej randze; poglądy na w., jej doktryna i formy prowadzenia zmieniały się z czasem, na co gł. wpływ miał rozwój uzbrojenia; pierwsze w. miały formę najazdów zmierzających do zdobycia żywności lub opanowania żyznych terenów; ta swoista "jednowymiarowość" wojen (ograniczony zasięg terytorialny i czasowy, osiąganie sukcesu poprzez jedno starcie zbrojne) utrzymywała się do czasów nowożytnych, choć stopniowo w konfliktach można wyróżnić kolejne etapy (kampanie), z osobna nie decydujące o wyniku starcia, pojawiają się w. toczone na większej liczbie frontów, wydłużeniu ulega czas trwania, nabierają charakteru w. totalnych - nastawionych na zniszczenie wszelkich zasobów przeciwnika, nie tylko służących bezpośrednio wysiłkowi wojennemu; apogeum tej tendencji stanowiły I i II wojny światowe; po 1945 - również w związku z groźbą totalnej zagłady świata, jaką przyniosła broń jądrowa - w. ponownie zaczęły przybierać charakter konfliktów lokalnych; dla ostatecznego wyniku w. znaczenie ma stosunek sił fizycznych obu walczących stron (liczebność armii, uzbrojenie), a nadto nastawienie psychiczne społeczeństw (np. jedną z przyczyn amerykańskiej porażki w Wietnamie czy radzieckiej w Afganistanie był brak wiary w słuszność tych wojen) oraz nowoczesność doktryny militarnej - najnowsze doświadczenia (w. w Zatoce, 1991) wskazują na spadek znaczenia czynników ilościowych (liczba żołnierzy, dział, czołgów, samolotów) przy rosnącej randze elementów jakościowych, zwł. osiąganej dzięki elektronice celności rażenia.
WOJNA
Słownik pojęć
DOKTRYNA WOJENNA, SMUTA, LENNON, LINNA, SŁUCKI, GENERALNY INSPEKTORAT SIŁ ZBROJNYCH, DEKLARACJA NIEPODLEGŁOŚCI STANÓW ZJEDNOCZONYCH, DEKLARACJA HABITAT, AGRESJA