konstrukcja budowlana o krzywej powierzchni, stanowiąca przekrycie od góry określonej przestrzeni, zwykle pomieszczenia; wykonywana z klińców kamiennych lub ceglanych, współcześnie monolitycznie z żelbetu; gł. rodzaje s.: kolebkowe (ma kształt połowy walca przeciętego w osi poziomej; kolebka opiera się na podłużnych murach przejmujących obciążenia, będące siłą wypadkową rozporu s.); krzyŻowe - powstało na zasadzie przenikania się pod kątem 90o założonych na kwadracie dwóch s. kolebkowych, o jednakowej rozpiętości i wysokości; linie sił cisnących skupiają się na przekątnych powstałych na przecięciu się kolebek; obciążenia przenoszone są na 4 punkty podparcia, np. filary, co daje możliwości swobodnej kompozycji wnętrza; klasztorne (powstaje również na zasadzie przenikania się dwóch kolebek założonych na kwadracie, jednak wymaga oparcia na 4 ścianach ograniczających kwadrat podstawy; jako cięższe i mniej praktyczne było stosowane rzadziej); Żaglowe (zbudowane na kwadracie wpisanym w koło; konstrukcja s. opiera się w narożach, stanowiących 4 punkty podparcia; przez co przypomina mocno napięty żagiel zamocowany w 4 narożnikach); z tych podstawowych rodzajów s. rozwinęły się różne ich odmiany, np. s. krzyżowe w dalszym swym rozwoju przekształciły się w s. gwiaździste, palmowe, kryształowe, wachlarzowe i stalaktytowe; s. kolebkowe rozwinęły się w s. kolebkowe z lunetami, nieckowe, zwierciadlane, siatkowe. Najstarsze s. tworzono przez stopniowe nadwieszanie poziomo ułożonych płyt kamiennych; s. występowały w Egipcie, Mezopotamii, Persji, Grecji, ich rozwój zawdzięczamy Etruskom (s. z kamieni klińcowych) i Rzymianom (s. kamienne, ceglane i monolityczne); w Polsce najciekawsze przykłady s. romańskich znajdują się w krypcie św. Leonarda na , w kapitularzu klasztoru cystersów w Wąchocku; s. krzyżowe z XIII-XIV w. zastosowane w katedrze na Wawelu i katedrze w Chełmie, s. gwiaździste - w refektarzu klasztornym w Beszowej (XV w.), w refrektarzu zamku w Lidzbarku (XV w.); s. kryształowe - w kośc. św. Anny w Warszawie, w kośc. w Kętrzynie; kolebkowe z lunetami - w farze w Kazimierzu Dolnym (początek XVII w.), piękne barokowe s. znajdują się w kośc. św. Anny w Krakowie, kośc. św. Bonifacego na Czerniakowie w Warszawie. W budownictwie współczesnym s. wykonuje się przeważnie jako konstrukcje żelbetowe powłokowe (łupinowe).
GURT, PARTÓW SZTUKA, OGRODY WISZĄCE BABILONU, GOTYK, LUNETA, PRZĘSŁO, KRĄŻYNA, PERPENDYKULARNY STYL, KASETON, PRZYPOROWY SYSTEM
- sklepienie, sklepienie niebieskie,...
- OKAP DRZEWOSTANU, sklepienie drzewostanu...
- atlant, (od Atlas, mit. gr. =...