obejmuje piśmiennictwo w j. niem., franc., wł. i retoromańskim; początki lit. w j. niem. sięgają X-XI w. i kojarzone są z Notkerem III i jego uczniem, Ekkehardem IV, żyjącymi w klasztorze w Sankt Gallen; za pierwszych twórców liryki rycerskiej uchodzą: Rudolf von Fenis i Steinmar von Klingenau, form epickich - Rudolf von Ems i Ulrich von Zatzikhoven; w XIV-XV w. rozwój lit. mieszczańskiej za przyczyną H. Wittenweilera i U. Bonera; wokół przebywającego na krótko w Bazylei Erazma z Rotterdamu powstało środowisko humanistów; reformacja przyniosła rozwój dramatu (m.in. P. Gugenbach, J. Ruf); bujny rozwój w XVIII w. (prace kryt.-lit., poezje, poematy, prace teoretyczne i dydaktyczne, m.in. J.K. Lavatera i J.H. Pestalozziego); lit. XIX w. to gł. realistyczny nurt chłopski (J. Gotthelf, G. Keller, M. Inglin, J. Schaffner); modernizm przyniósł rozkwit liryki ekspresjonistycznej i poetyki dadaizmu; po II woj. świat. międzynar. rozgłos zyskały dramaty F. Dürrenmatta, powieści M. Frischa, twórczość prozatorska K. Martiego, K. Guggenheima, O.F. Waltera oraz eseistyka fantastyczna E. von Dänikena. Początki piśmiennictwa szwajc. w języku franc. to rel. traktaty i rozprawy J. Calvina i S. Castellona; rozkwit dopiero od XVIII w., m.in. za sprawą geologa i alpinisty, H.B. de Saussure'a, autora 4-tomowego dzieła Voyages dans les Alpes; pod koniec XIX w. publikacja dziennika H.F. Amiela, rozwój eseistyki A.L.G. de Staël, B. Constanta; współcześnie uznanie zyskuje proza A. Rivaza i M. Zermattena, poezja J. Chessexa oraz eseistyka J. Starobinskiego i M. Raymonda. Lit. w języku wł. zaczęła powstawać w XVI w. (twórczość F. Cicerio, V. d'Albertiego, St. Fransciniego), ale triumfy święciła dopiero w XIX w., po uznaniu Ticino za kanton; za pierwszego wielkiego pisarza tworzącego w j. wł. uchodzi F. Chiesa; w prozie współczesnej wyróżniają się m.in. G. Orelli, A. Case, A. Berioli. Piśmiennictwo w języku retoromańskim, funkcjonującym w 3 odmianach, obejmowało do XIX w. gł. utwory rel. i historiograficzne; związane z regionami, których mieszk. posługiwali się tym językiem - gł. kanton Gryzonia; nie zyskało światowej recepcji; sytuacja zmieniła się po uznaniu języka za czwarty urzędowy j. kraju; współczesną twórczość prozatorską reprezentują M. Loetscher, W. Vogt, J. Steiner, poetycką - M. Rauch, P.A. Lozza.
- FIDELIS, (1578-1622)
- URSZULA LEDÓCHOWSKA, właściwie Julia (1865-1939)...
- URUGWAJ, państwo