poprawki wprowadzane przez kolejne epoki do zasadniczego dla teorii muzyki schematu stroju naturalnego lub pitagorejskiego; wyróżnia się tu t. nierównomierną, korygującą tylko wybrane interwały (W. Odington - XIII w.); najbardziej rozpowszechnionym systemem t. nierównomiernej był tzw. średniotonowy system A. Schlicka (pocz. XVI w.), który przetrwał prawie ponad dwa stulecia (z korektami zaproponowanymi przez A. Werckmeistra), do chwili wynalezienia przez J. Neidhardta t. równomiernej; dzięki temu wynalazkowi udało się zamknąć okrąg kwintowy w obrębie oktaw czystych i zrównać wysokości dźwięków enharmonicznych (ma to znaczenie w modulacji, albowiem sugeruje kierunek ruchu; cis przechodzące w des sugeruje ruch w górę, ges przechodzące w fis - ruch w dół); system ten ułatwił zestrojenie instrumentów klawiszowych, smyczkowych i dętych oraz grę we wszystkich tonacjach (transpozycję); w tym systemie powstał cykl 48 preludiów i fug J.S. Bacha Das wohltemperierte Klavier, oparty na kole kwintowym; podstawą współcz. t. równomiernej jest podział oktawy na 12 równych półtonów w stosunku = 1,0594...
- VINCENTINO, Nicola (1511-76)