ewolucyjna forma imitacyjna, w której wykorzystane zostały wszystkie możliwości, jakie daje technika polifoniczna; jej nazwa (łac. fuga = ucieczka) pochodzi od konstrukcji opartej na zasadzie przechodzenia gł. tematu z jednego głosu do drugiego; w średniowieczu i renesansie tożsama z kanonem; konstrukcja f. rozwinęła się dzięki twórczości J.P. Sweelincka, S. Scheidta, J.J. Frobergera, J. Pachelbela, G. Böhma, D. Buxtehudego, osiągając szczyt doskonałości w dziełach J.S. Bacha. Podstawowymi elementami konstrukcji f. są temat (dux, proposta), zwykle wyrazisty, rytmiczny, z wyraźnie zarysowaną opozycją toniki i dominanty, będący podstawą melodyczną; odpowiedź tonalna, oparta na technice imitacji (comes, risposta), zwykle w kwincie lub kwarcie; kompozycję zamyka coda. Ważnymi środkami techniki polifonicznej w f. są kontrapunkty, tj. odcinki melodyczne towarzyszące głosom imitującym temat. Forma f. różnicuje się w zależności od liczby głosów oraz liczby tematów (jedno- i wielotematowe). Po Bachu f. stała się jednym z najbardziej kunsztownych środków wyrazu: klasycyzm wprowadził ją do cyklu sonatowego (J. Haydn, W.A. Mozart, L.v. Beethoven); spośród romantyków najszerzej wykorzystywali ją F. Mendelssohn, F. Liszt i R. Strauss; pojawia się także w dziełach K. Szymanowskiego, B. Bartóka; doskonałe możliwości rozwoju f. stwarza dodekafonia i technika serialna (P. Hindemith).
potoczna nazwa spoiny pomiędzy cegłami w murze lub między płytkami ceramicznymi.
INWERSJA, CAPRICCIO, BAROKU MUZYKA, IMPROWIZACJA, RICERCAR, ORGANOWA MUZYKA, LOCATELLI, PRZEPROWADZENIE, CANZONA, FROBERGER Johann Jacob- fuga, „ładna, zgrabna dziewczyna”...
- KUNST DER FUGE, Sztuka fugi
- SZTUKA FUGI, .