średniowieczny t.W.B. powstał w XI w. z tradycji łac. teatru liturgicznego; w XIV w. podczas uroczystości rel. mieszczanie odgrywają alegoryczne moralitety, później - interludia, farsy; od XV w. działają wędrowne trupy zawodowe i liczne zespoły dworskie; 1576 w Londynie pierwszy stały teatr, wzniesiony przez J. Burbage'a, ponadto 5 innych teatrów publicznych z najsłynniejszym The Globe; oprócz tego funkcjonowały liczne t. prywatne, m.in. Salisbury Court czy Blackfriars - zimowa siedziba trupy Szekspira; wyodrębniały się maski; rozwinęła się dramaturgia; 1642 parlament purytański zakazał widowisk; przedstawienia wznowiono 1660 po restauracji Karola II, który nadał patenty dwóm trupom teatralnym, ich monopol przełamywały nie objęte zakazem widowiska cyrkowe (z elementami pantomimy) i muz.; na pocz. XIX w. powstały nowe budynki t. (m.in. Covent Garden w Londynie), triumfowała opera i mieszczańskie melodramaty, choć gwiazdy (E. i Ch. Kean, Ch. Kemble) zdobywały sławę w sztukach Szekspira, coraz częściej wyjeżdżając na występy do Ameryki; ani romantyzm, ani zniesienie monopolu (1843) nie przerwały zastoju t. w W.B. Dopiero pod koniec XIX w. teatr ang. zaczyna nadążać za przemianami t. eur.; krótka działalność Independent Theatre Society (1891 - 97 - na wzór Théâtre Libre i berlińskiej Freie Bühne) i Manchester Repertory Company - wprowadziły na sceny ang. naturalizm, a G.B. Shaw kontynuował walkę o nowy teatr i zmagania z urzędem cenzora, zniesionym dopiero w 1968. Na pocz. XX w. prace teoretyczne oraz inscenizacje E.G. Craiga rozpoczynają Wielką Reformę; ożywienie zaznaczyło się zarówno w t. komercyjnych, utrzymujących wysoki poziom aktorski, jak i w powstaniu grup niezależnych i pojawieniu się wielu inicjatyw (sezony szekspirowskie od 1914, festiwale); bryt. teatr narodowy - National Theatre (zał. 1962), wbrew obawom nie stał się twierdzą akademizmu, kierowali nim Lawrance Olivier (przy współpracy Johna Dextera i Michaela Blakemore'a), Peter Hall (także zał. i kier. Royal Shakespeare Company), współpracowali m.in. William Bryden, H. Pinter, John Schlesinger; rewolucję w t. ang. rozpoczął Royal Court Theatre (siedziba i powszechnie używana nazwa zespołu English Stage Company), zał. 1956 z inicjatywy Ronalda Duncana, Tony Richardsona, impresaria O. Lewensteina i reż. Georga Devine'a - kierownika artyst., po którym funkcję tę pełnili m.in. William Gaskill, Lindsay Anderson, Anthony Page, N. Wright, R. Kidd, S. Burge (przy współpracy m.in. Petera Gilla); RCT wprowadził na scenę "młodych gniewnych" i choć nigdy nie uprawiał eksperymentów formalnych, w zdecydowany sposób wpłynął na przemiany w ang. teatrach stałych i alternatywnych, model jego działania stał się wzorcem m.in. dla RSC, zał. 1956 przez P. Halla, z RSC współprac. m.in. John Barton (cykl adaptacji szekspirowskich The Wars of The Roses), Trevor Nunn, David Jones, Clifford Williams, Buzz Goodbody, aktorzy: Paul Scofield, Glenda Jackson, Alan Howard, Dorothy Tutin, Donald Sinden; z RSC był także związany Peter Brook, uznawany za największą indywidualność powojennego t. ang.; eksperymenty w t. stacjonarnych prowadzili m.in. Thyron Guthrie, Michael Croft (zał. 1956 National Young Theatre) - współpracujący z młodzieżą, w Everyman Theatre w Liverpoolu - P. James, M. Jenkins, T. Hands; do rozwoju scenografii wnieśli wkład po wojnie m.in.: J. Piper, E. Burra, L. Hurry, S. Kenny, R. Koltai, M. Warre, P. Brook, J. Bury, J. Herbert, S. Jacobs, T. O'Brien, Ch. Morley; wielkie znaczenie dla rozwoju t. światowego miał World Theatre Season, zorganizowany i prowadzony (1964-73, 1975) przez Petera Daubeny (po jego śmierci przestał istnieć), funkcję WTS przejął Międzynarodowy Festiwal Muzyki i Dramatu w Edynburgu (organizowany od 1946) i London International Festival of Theatre (LIFT) od 1981; najważniejsze ang. periodyki t. to "Plays and Players" (od 1953, miesięcznik) i "Theatre Quarterly" (od 1971, kwartalnik).
- WIELKIEJ BRYTANII MUZYKA, (muz. 2)
- MIASTO-OGRÓD, koncepcja miasta opracowana...
- WEISS, Peter (1916-82)