(1873-1940)
powieściopisarz, eseista, tłumacz, zajmujący ważne miejsce w lit. Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Studiował nauki przyr. w Krakowie, Zurychu i Monachium (doktorat z ichtiologii). W Monachium związał się ze środowiskiem artyst. niem. i pol. Zamieszkał na stałe w Warszawie, często bywał w Krakowie i Zakopanem. W 1920 r. kierował "Nowym Przeglądem Literatury i Sztuki", a w 1929 r. założył i redagował "Pamiętnik Warszawski". W 1929 r. otrzymał nagrodę lit. miasta Warszawy, a w 1933 - państwową nagrodę lit. Był jednym z pierwszych członków PAL (od 1933). Szczególnie zainteresowany filozofią Nietzschego, tłumaczył i interpretował jego teksty. Poświęcił mu rozprawę Źródła i ujścia nietzscheanizmu (1906). Przełożył też utwory Goethego, Hamsuna, Ibsena, Maupassanta, Rollanda, Stendhala. Debiutował w 1895 r. realistyczną powieścią Fachowiec - rozprawą z pozytywizmem, oraz druk. w czasopismach opowiadaniami Nauczyciel i Przy niedzieli. Właściwy charakter twórczości B. ujawnił się w powieściach Próchno, a następnie Ozimina i Żywe kamienie. Po nich pisarz zwrócił się ku prozie biograficznej - cykl powieściowy: Nurt (1934), Diogenes w kontuszu (1937), Zmierzch wodzów (1939), poświęcony wybitnym ludziom pol. oświecenia. Proza B. wyróżniała się na tle ówczesnej lit. Jego powieści to studia psychol. i socjol. Wyraziście portretowani bohaterowie ujawniają w monologach i dialogach swe najgłębsze uczucia. Rozbudowane sceny-obrazy, długie monologi i dialogi zastępują tradycyjnie pojmowaną akcję. Najwyraźniejszą w odbiorze cechą prozy B. jest jej styl (bogata leksyka, uzupełniona archaizmami i neologizmami, metafory oparte na nieoczekiwanych skojarzeniach, łączenie patosu i groteski, inwersyjna składnia, wykorzystanie dźwiękowych walorów języka). Lektura takich utworów wymagała od czytelnika pewnej kultury lit. - B. stał się pisarzem elitarnym. Był surowym krytykiem swoich dzieł - wydał tylko wybrane, pozostałe zniszczył. Podobnie postąpił z dokumentami i korespondencją - zachowało się trochę listów.
- BERENT Wacław, (1873-1940)
- Berent Wacław, (1873-1940)
- WACŁAW, Pochodzenia starosłowiańskiego,...