(łac. naturalis = wrodzony, naturalny)
1. W filozofii: kierunek rozwinięty w pozytywizmie, zakładający, że całość zjawisk zachodzących w świecie, w tym prawidłowości życia społ., można wyjaśnić działaniem praw przyrody. 2. W literaturze: prąd upowszechniony w 2. poł. XIX w. z inspiracji naturalistycznej filozofii, nauk ścisłych i przyr., jego koncepcje artyst. opierały się na teoriach Ch. Darwina i H. Taine'a. Autorzy postrzegali człowieka jako część przyrody, eksponowali biologiczny wymiar ludzkiej egzystencji. W technice pisarskiej n. objawiał się podporządkowaniem fikcji lit. dokumentaryzmowi, uwypukleniem bezpośredniej obserwacji i szczegółowego rejestrowania faktów, epatowaniem czytelnika brutalnością obrazowania i autentyzmem jęz. Lit. ukazywała okrucieństwo życia społ., w którym funkcjonują bezwzględne prawa walki o byt. Promotorem i najwybitniejszym przedstawicielem n. był franc. pisarz E. Zola (studium Powieść eksperymentalna, 1880), w Polsce hasła upowszechniali i realizowali m.in. A. Sygietyński, A. Dygasiński, G. Zapolska Moralność pani Dulskiej, W. S. Reymont Chłopi, S. Żeromski Ludzie bezdomni. Podobnie jak w lit. pojmowany był n. w malarstwie 2. poł. XIX w. 3. W teatrze cechuje n. przesadna dbałość o autentyzm i realizm hist. Tendencja ujawniona u Meiningeńczyków, programowe założenia n. znalazły wyraz w pracy Thtre Libre A. Antoine'a w Paryżu i Teatru Artystycznego K. S. Stanisławskiego w Moskwie.
- naturalizm, (łac. naturalis =...
- NATURALIZM, (lit.)
- NATURALIZM, (plast.)