(1859-1941)
filozof franc., członek Akademii Francuskiej, laureat lit. Nagrody Nobla (1927). Syn żyd. muzyka pol. pochodzenia iAngielki, swoje życie związał zFrancją. Ukończył cole Normale Suprieure istudia na wydziale filozofii. Początkowo pracował jako nauczyciel wparyskich szkołach średnich, by w1898 r. zostać wykładowcą wcole Normale, a2 lata później wCollge de France. Praca doktorska, którą B. obronił w1889 r. na Sorbonie: Obezpośrednich danych świadomości, stanowi wykładnię podstawowych zasad jego teorii filoz. Wychodząc zzałożenia, że intelekt nie jest zdolny do poznawania rzeczywistości, główną rolę wprocesie poznania B. przypisał intuicji, która pozwala na bezpośrednie wnikanie wpsychikę ludzką iwe wszystkie zjawiska świata. Wmiejsce czasu obiektywnego, mierzonego zegarem, wprowadził czas subiektywny, zdaniem filozofa - rzeczywisty, odrębny dla każdego człowieka, uzależniony od jego zmieniającej się świadomości (np. czas dziecka jest dłuższy od czasu starca). Następujące po sobie stany świadomości B. nazywa trwaniem, mieszczącym wsobie ciągłą zmienność iróżnorodność zjawisk. Kluczowym pojęciem wteorii B. jest pęd życiowy (lan vital), tzn. wewnętrzna siła istot organicznych, decydująca otwórczej ewolucji, która odradza życie duchowe wakcie żywiołowego rozwoju. Pęd życiowy jest wpewnej mierze hamowany przez bezładną materię, dlatego aby móc wpełni wykorzystać zdolności twórcze ibyć panem swojego losu, należy oderwać się od świata rzeczy ipojęć. Filozofia B. spotkała się zentuzjastycznym przyjęciem ze strony wielu artystów: C.Debussy’ego, C. Moneta, M. Prousta, P. Valry’ego, N. Kazantzakisa. Do nieprzejednanych wrogów bergsonizmu należeli J. Benda i B. Russell. Swoje teorie B. rozwijał ipogłębiał wkolejnych pracach: Materia ipamięć (1896), Wstęp do metafizyki (1903), Ewolucja twórcza (1907), Energia duchowa (1919), Dwa źródła moralności ireligii (1932). B. zasłynął nie tylko jako filozof, ale także utalentowany pisarz imówca. Posługiwał się obrazowym, metaforycznym językiem, potrafił zniezwykłą maestrią wyrazić subtelne odcienie stanów psychicznych. Nagroda Nobla została mu przyznana jako "znak uznania dla jego jaskrawych ipodtrzymujących życie idei, atakże dla wyjątkowego mistrzostwa, zjakim te idee były wcielane".
- Bergson Henri, (1859-1941)
- Bergson Henri, (1859-1941)
- BERGSON Henri, (1859-1941)