(1724-1804)
filozof niem.; twórca filozofii krytycznej. Urodził się wKrólewcu (dzisiaj Kaliningrad) wPrusach Wschodnich jako syn rymarza. ZKrólewcem, którego nigdy nie opuścił, związane było całe życie K., tutaj ukończył studia, początkowo pracował jako guwerner, w1755 r., po uzyskaniu tytułu licencjata, zaczął prowadzić wykłady na uniwersytecie, aw1770 objął katedrę logiki imetafizyki. Życie K. było tak groteskowo uporządkowane, iż jedna zlegend głosi, że mieszkańcy Królewca regulowali zegarki widząc filozofa udającego się na spacer. Początkowo K.zajmował się fizyką iastronomią, np. już w1755 r. przewidział istnienie planety Uran, odkrytej przez Herschela w1881r. Jego działalność filoz. dzieli się na dwa okresy: tzw. przedkrytyczny ikrytyczny. Znaczący wpływ na ukształtowanie się filozofii K. wywarły dzieła D.Hume’a(krytyka przyczynowości) iJ.J. Rousseau (koncepcja moralności). K. za cel nadrzędny postawił sobie zbadanie podstaw miarodajności wszelkiej wiedzy, szczególnie zajmowała go wiedza spekulatywna - metafizyka, która kandydując do miana nauki, powinna być poddana systematycznej analizie. Metafizyka narażona jest na możliwość błędów, wychodzi bowiem poza pole potencjalnego doświadczenia ibazującego na nim myślenia teoretycznego, astawiane przez nią pytania, mimo iż dla jednostki są niezmiernie ważne, nie przynoszą pewnych odpowiedzi. Sformułowany przez K. pogląd, tzw. idealizm transcendentalny (od łac. transcendentis = "wykraczający", od poznania ku warunkom je umożliwiającym), głosił, iż nie trzeba rozszerzać zakresu naszego poznania, ale uświadomić sobie jego warunki. K. uważał, iż poznanie jest możliwe dlatego, że znany człowiekowi świat powstaje dzięki apriorycznym formom ikategoriom narzucanym przez umysł człowieka przedmiotom - zjawiskom istniejącym, czyli fenomenom i"rzeczom samym wsobie", niepoznawalnym, tzw. noumenom. Pogląd ten to agnostycyzm (od gr. agnostos = nieznany). K. podzielił wiedzę na aprioryczną (od łac. zgóry, zzałożenia) - najwyżej przez niego cenioną, czerpiącą zmyślenia autonomicznego wobec doświadczenia, iaposterioryczną (od łac. znastępstwa) - bazującą na doświadczeniu. Poszukując kategorii iform apriorycznych, czyli uniwersalnych praw poznania zjawisk, K. wskazywał na: czas, przestrzeń, istnienie, przyczynę, jedność, wielość, przypadkowość, konieczność itd. Poglądy etyczne K. były szczególnie rygorystyczne. Filozof był wyznawcą dobrowolnego podlegania prawu moralnemu wprowadzanemu przez rozum, czyli tzw. imperatywowi kategorycznemu. Fundamentem moralności jest wolna wola, zawsze absolutnie dobra, która bezwarunkowo akceptuje imperatyw kategoryczny, pozostaje znim wzgodzie lub wsprzeczności. Najważniejsze dzieła K.: Krytyka czystego rozumu (1781), Krytyka praktycznego rozumu (1788), Krytyka władzy sądzenia (1791), Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka (1783), Uzasadnienie metafizyki moralności (1785). Filozofia K. spowodowała przełom wdotychczasowej myśli filoz., teoriach nauk., znacząco wpłynęła na powstanie systemów klasycznej filozofii niem. (J.G.Fichte, F.W.Schelling, G.W.Hegel).
- Kant Immanuel, (1724-1804)
- Kant Immanuel, (1724-1804)
- Kant Immanuel, (1724-1804)