(1922)
powieść J. Joyce’a, w której pisarz posłużył się techniką "strumienia świadomości" - formą monologu wewnętrznego, opartą na grze swobodnie przepływających skojarzeń, imitującą bieg ludzkich myśli. Akcja utworu, złożonego z 18 epizodów, rozgrywa się w ciągu jednego dnia, 16 czerwca 1904 (dzień, w którym J. poznał swoją towarzyszkę życia), i opisuje myśli i wędrówkę po ulicach Dublina akwizytora ogłoszeniowego, Leopolda Blooma. Kluczem do zrozumienia powieści jest Odyseja Homera. Poszczególne epizody i postaci dzieła J. odpowiadają kolejnym pieśniom i bohaterom starożytnego eposu. Tytułowym Ulissesem jest w powieści Leopold Bloom, Penelopą - piękna i niewierna Molly Bloom, nauczyciel historii Stefan Dedalus to Telemach. Podobnie jak u Homera, u J. także Odyseusz (Ulisses) i Telemach poszukują się nawzajem. Powieść zamyka monolog Molly, najsłynniejszy w lit. przykład monologu wewnętrznego. Kronikarska precyzja, z jaką J. sportretował Dublin, pozwoliłaby czytelnikowi odtworzyć trasę wędrówki Blooma, a w razie niszczycielskiego kataklizmu - jak mawiał sam autor - umożliwiłaby wierne zrekonstruowanie miasta. Posądzona o "pornografię" i "bluźnierstwo" powieść czekała na publikację długie lata. Wydana została ostatecznie w Paryżu, nakładem prywatnej firmy Amerykanki S. Beach. Dzieło J. stało się punktem wyjścia nowatorskiej prozy współczesnej J. Dos Passosa, W. Faulknera, T. Capote, N. Sarraute i A. Robbe-Grilleta. Pol. pełne wydanie Ulissesa ukazało się dopiero w 1963 r. w przekładzie M. Słomczyńskiego.
- ULISSES, łacińska forma imienia...
- Odyseusz, łac. Ulisses, (mit. gr.)
- Odyseusz, (gr.), Ulisses (łac.)...