stan układu dwufazowego jedno- lub wieloskładnikowego, w którym zanikają różnice własności fiz. pomiędzy obu fazami; np. w układzie ciecz-para zanika ciepło parowania, napięcie powierzchniowe i różnice gęstości. S.k. w przypadku substancji jednoskładnikowych może istnieć tylko dla równowagi ciecz-gaz (para), a na wykresie fazowym punkt odpowiadający s.k., zwany punktem krytycznym, kończy krzywą równowagi dwóch faz. W tym przypadku s.k. występuje przy ściśle określonych dla danej substancji wartościach parametrów stanu układu, tj. temp. krytycznej, ciśnienia krytycznego i objętości (względnej) lub gęstości krytycznej, np. dla wody wartości te wynoszą odpowiednio: +374,2oC, 2156 Pa i 56 m3/mol. Powyżej temp. krytycznej substancja jednoskładnikowa może istnieć wyłącznie w fazie gazowej, czyli skroplenie jej możliwe jest dopiero po oziębieniu do temp. niższej od krytycznej. S.k. układu dwuskładnikowego odpowiada na wykresie fazowym krzywa krytyczna (wiele s.k.). S.k. są także stany równowagi paramagnetyk-ferromagnetyk w punkcie Curie, paramagnetyk-antyferromagnetyk w punkcie Néela, przewodnik-nadprzewodnik przy braku pola magnet. Odkrycia s.k. dokonali: 1822 Ch. Cagniard de la Tour (pierwsze obserwacje) i 1869 Th. Andrews (wartości krytyczne parametrów stanu układu).
- krytyczny stan, stan układu dwufazowego...
- wartości krytyczne, ściśle określone wartości...
- KRYTYCZNY PUNKT, .