Maria (1867-1934)
fizyk i chemik, dwukrotna laureatka nagrody Nobla; córka Władysława, nauczyciela fizyki w Warszawie oraz Bronisławy, przełożonej pensji dla dziewcząt; ukończyła ze złotym medalem gimnazjum w Warszawie, naukę kontynuowała na nielegalnym uniw. (w tym czasie związana z ruchami pozytywistycznymi wśród młodzieży pol.); przez kilka lat pracowała jako guwernantka na prowincji, a następnie kontynuowała naukę w pracowni Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie; 1891 rozpoczęła studia na Sorbonie, gdzie poznała Piotra Curie, 1895 wyszła za niego za mąż; ok. 1896 zaczęła interesować się promieniotwórczością, badając z mężem minerały, zawierające uran i tor, stwierdziła, iż niektóre z nich wykazują większą niż powinny radioaktywność, co doprowadziło do wyodrębnienia nowego pierwiastka nazwanego polonem, a następnie kolejnego - radu; badania nad nimi, w bardzo ciężkich i jak się okazało zagrażających zdrowiu warunkach, prowadzili do 1902, kiedy to donieśli o otrzymaniu 0,1 g chlorku radu o dostatecznej czystości; 1903 małżonkowie otrzymali za swe prace nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, kilka miesięcy wcześniej S.-C. uzyskała za nie doktorat; po śmierci P. Curie (1906) S.-C. objęła na Sorbonie kierownictwo katedry, utworzonej specjalnie dla niego; kontynuowano tam badania nad nowymi pierwiastkami, 1910 otrzymano metaliczny rad, opracowano dokładne metody mierzenia promieniotwórczości, przeprowadzono pionierskie badania nad jej właściwościami, co wpłynęło później rewolucjonizująco na medycynę (radioterapia). 1911 otrzymała ponownie nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii. 1912 objęła kierownictwo powstającej w Warszawie Pracowni Radiologicznej; równocześnie rozpoczęto z jej inicjatywy budowę Inst. Radowego w Paryżu, w którym pracowała do śmierci; 1919-34 opublikowano w tym instytucie 483 prace nauk., z tego 31 jej autorstwa; przyczyniła się równocześnie do rozwoju badań nad promieniotwórczością w Polsce, współpracując z Pracownią Radiologiczną (1932 przekazała jej 1 gram radu, angażowała stypendystów polskich do Inst. Radowego w Paryżu); zmarła wskutek anemii złośliwej; 1995 prochy jej i męża spoczęły w paryskim Panteonie.
POLON, CURIE Maria, JOLIOT-CURIE, CURIE Eve, PARYŻ, NOBLA NAGRODA
- Skłodowska-Curie, Maria, (1867-1934)
- Curie, Pierre, (1859-1906)
- JOLIOT-CURIE, Irne (1897-1956)