koncepcje i kierunki filozof. rozwijające się od poł. VI do schyłku III w. p.n.e., czyli w epoce klasycznej cywilizacji chiń.; za jej najstarsze dzieło uważa się Tao te cing (Księga drogi i cnoty), przypisywane legendarnemu Laozi (Lao-Tsy), które z czasem stało się podstawowym tekstem religijnym taoizmu; pod koniec IV w. p.n.e. działał największy myśliciel taoistyczny Czuang-cy, autor traktatu Prawdziwa księga południowego kwiatu; wg taoistów wszelkie rozróżnienia mają sztuczny charakter, a sprawy wielkie i małe, życie i śmierć w - płaszczyźnie absolutu są sobie równe; głosili ideał prostoty i autonomii, kwestionowali życie społeczne jako prowadzące do skrępowania; zredagowany na zlecenie Liu Ana, księcia Huai-nan, traktat Huai-nancy pod koniec III w. p.n.e. przyczynił się do przekształcenia taoizmu z filozofii w religię. Odmienny nurt zainicjował Konfucjusz (551-479), który zredagował Księgę dokumentów, Księgę pieśni, Księgę przemian (gdzie dualistyczna koncepcja elementów żeńskich jin i męskich jang służy m.in. celom medytacyjno-wróżbiarskim), napisał kronikę księstwa Lu pt. Wiosny i jesienie; wraz z przypisywanymi Konfucjuszowi Zapiskami o obrzędach (Li-ki) dzieła te tworzą kanon konfucjański; dla poznania myśli Konfucjusza duże znaczenie mają spisane przez uczniów jego myśli pt. Dialogi konfucjańskie; największym kontynuatorem konfucjanizmu był Meng-cy (zm. ok. 289 p.n.e.); w dużym uproszczeniu powiedzieć można, że Konfucjusz skupił się na etykiecie i moralności jako czynnikach zapewniających społeczny ład, interesowały go bardziej niuanse ludzkich zachowań aniżeli ogólne prawa metafizyczne. O ile konfucjanizm był gł. filozofią prospołeczną, skupioną na odrodzeniu społeczeństwa (stąd rola rodziny), a taoizm reprezentował nurt indywidualistyczny, to legiści, grupa myślicieli szkoły prawa - zwł. Kung Sung-jang (zm. 338 p.n.e.) i Han Fei (zm. 230 p.n.e) - broniła przede wszystkim interesów państwa, utrzymywała, że nie tyle moralność, ale system kar i nagród, oparty na władzy księcia lub cesarza, może być podstawą jakiegokolwiek społ. porządku i siły państwa. Zupełnie osobną szkołą w obrębie ch.f.k. był Mo-ti (Mo-tsy) i jego zwolennicy, określani jako altruiści, którzy głosili (od V w. p.n.e.) postulat powszechnej miłości, przypominający niekiedy ideał chrześcijański; w kręgach altruistów rozwinęła się logika i dialektyka.
- FILOZOFIA, (gr. = umiłowanie mądrości)...
- taoizm, 1) doktryna klasycznej...
- WANG ANSHI, Wang An-szy (1021-86)...