tajny, patriotyczny związek młodzieży wileńskiej; zał. VI 1820 przez Tomasza Zana (duży współudział J. Czeczota i F. Malewskiego) w miejsce Zgromadzenia Pożytecznej Zabawy (tzw. Promienistych); jego program był częścią ruchu filomatów; 1822 liczył 176 członków; 1823 wykryty przez N. Nowosilcowa; 1824 w procesie politycznym 20 f. skazano na wyjazd do odległych guberni (T. Zana, J. Czeczota i A. Suzina dodatkowo na karę więzienia), 4 profesorów relegowano z katedr (w tym J. Lelewela); ze stanowiska kuratora wileńskiego okręgu szkolnego ustąpił A.J. Czartoryski; śledztwem objęto także kręgi uczniów szkół średnich; martyrologiczny obraz losu f. pozostał w III cz. Dziadów A. Mickiewicza.
CHODŹKO Józef, PIETRASZKIEWICZ, WILNO, JANUSZKIEWICZ, FILOMACI, CHODŹKO Leonard, ODYNIEC, MICKIEWICZ, NOWOSILCOW, ZAN
- filomaci i filareci, studenci i absolwenci...
- filomaci i filareci, (gr. philomaths = przyjaciel,...
- Domejko, (Domeyko) Ignacy (1802-99)...