Isaac, sir (1642-1727)
fizyk, matematyk i astronom ang., jeden z najwybitniejszych uczonych w dziejach; 1669-1701 prof. uniw. w Cambridge, od 1672 czł. Royal Society w Londynie (wybierany przewodniczącym od 1703 do końca życia); 1696 kurator mennicy królewskiej, od 1700 jej nadzorca, 1705 tytuł szlachecki. Gł. dzieło Philosophiae naturalis principia mathematica (Matematyczne zasady filozofii przyrody, 1687) zawiera podstawy fizyki klasycznej, w tym trzy zasady dynamiki i prawo powszechnego ciążenia; N. wykazał, że trzy prawa ruchu planet Keplera są naturalną konsekwencją powszechnej grawitacji. Stworzył korpuskularną teorię światła, wykazał, że pryzmat nie tworzy kolorów, tylko rozszczepia białe światło słoneczne na poszczególne barwy; zapoczątkował naukę o cieple. Niezależnie od G. Leibniza wynalazł rachunek różniczkowy i całkowy, odkrył szereg dwumianowy oraz metodę numerycznego rozwiązywania równań. Skonstruował pierwszy teleskop zwierciadlany, wyjaśnił zjawiska precesji i przypływów. Rozwinął teorię kształtu Ziemi zauważając, że powinna ona być spłaszczona przy biegunach. Swoimi pracami wpłynął na poglądy z zakresu fizyki i filozofii przyrody następnych dwu stuleci. Fizyczny obraz świata zaproponowany przez N. obowiązywał w nauce do początków XX w. Chociaż teoria względności A. Einsteina wykazała ograniczoność praw mechaniki podanych przez N., służą one nadal do rozwiązywania problemów z bezpośredniego otoczenia człowieka. Mało znaną i zbadaną dziedziną zainteresowań N. jest alchemia; uczony prowadził w tej dziedzinie eksperymenty i nie wykluczał możliwości przemiany różnych metali w złoto. Jego pisma alchemiczne nie zostały opublikowane.
DYSPERSJA ŚWIATŁA, OŚWIECENIE, MECHANIKA NIEBA, BARWA, RÓŻNICZKOWY RACHUNEK, HELIOCENTRYCZNA TEORIA, CZAS, DETERMINIZM, RÓŻNICOWY RACHUNEK, HOOKE