zakładane przy kościołach parafialnych poczynając od wczesnego średniowiecza, najpierw we Włoszech; 797 Karol Wielki wydał zarządzenie nakazujące duchowieństwu utrzymywanie ich przy każdym kościele; 853 podtrzymane zaleceniem papieża Leona IV; 1215 ugruntowane uchwałami Soboru Laterańskiego; 1545-63 uznane przez Sobór Trydencki za istotny instrument walki z reformacją; upadły po wprowadzeniu szkolnictwa świeckiego; pierwotnie zakładane z myślą o kształceniu przyszłych kapłanów z programem tzw. trivium (gramatyka łac., retoryka, dialektyka), poszerzonym później o śpiew kościelny, z czasem przyjęły też obowiązek kształcenia młodzieży mieszczańskiej; w Polsce pierwsze wzmianki o s.p. pochodzą z XIII w.; rozkwit w XV i XVI w. (wykładowcami byli często wychowankowie Akad. Krakowskiej); uczniowie rekrutowali się ze wszystkich warstw społ.; liczbę s.p. ograniczyła reformacja; dalszy regres nastąpił w okresie wojen szwedzkich i w wyniku ogólnego pogorszenia sytuacji ekonomicznej w XVII i XVIII w.; nazwę utrzymała Komisja Edukacji Narodowej, zmieniając program (m.in. wprowadzając j. polski oraz możliwość kształcenia dziewcząt) i tworząc na ich bazie szkółki ludowe.
- SZKOŁA, (społ. 1)
- BAKAŁARZ, osoba posiadająca ;...
- POLSKA. OŚWIATA, Początki działalności...