PPR
założona I 1942 po przerzuceniu z ZSRR grupy inicjatywnej M. Nowotki, skupiła dawnych czł. Komunistycznej Partii Polski i konspiracyjne grupy (Związek Walki Wyzwoleńczej i in.); podporządkowana Międzynarodówce Komunistycznej; w programie powszechna walka zbrojna z okupacją hitlerowską, odbudowa Polski demokratycznej w nowych granicach, przyjaznej ZSRR, umiarkowane reformy społ.-gosp.; kierownictwo sprawował Komitet Centralny z sekretarzem na czele; VII 1944 ok. 20 tys. czł., gł. w Generalnej Guberni; 1942 utworzyła zbrojną Gwardię Ludową, 1943 Związek Walki Młodych; 1943/44 z drobnymi grupami ludowców, socjalistów i demokratów powołała Krajową Radę Narodową jako reprezentację polit. nie uznającą rządu emigracyjnego w Londynie; od VII 1944 przy obejmowaniu władzy w kraju dominowała w Polskim Komitecie Wyzwolenia Nar. i kolejnych rządach, obsadzając m.in. kluczowe ministerstwa (obrony nar., bezpieczeństwa publicznego, przemysłu, informacji i propagandy); od końca wojny pod hasłem demokracji ludowej głosiła hasła odbudowy ze zniszczeń, zagospodarowania Ziem Odzyskanych, reformy rolnej (bez odszkodowań), upaństwowienia wielkiego przemysłu; terrorem zwalczała niepodległościową opozycję zbrojną (formacje postakowskie) i polit. (Polskie Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Pracy); po rozprawieniu się z "prawicowo-nacjonalistycznym odchyleniem", czyli po odsunięciu Gomułki (sierpień 1948), PPR zapoczątkowała radykalną przebudowę kraju na wzór sowiecki (z upaństwowieniem handlu, kolektywizacją rolnictwa, rugowaniem własności prywatnej, zwalczaniem Kościoła, podporządkowywaniem partii organizacji społ.) pod hasłem "budowy Polski socjalistycznej"; centralne organy prasowe "Trybuna Wolności", "Głos Ludu", "Chłopska Droga"; VIII 1945 ok. 200 tys. czł., w momencie zjednoczenia ponad milion; XII 1948 podyktowała warunki zjednoczenia z PPS w Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą; gł. działacze: M. Nowotko, B. Mołojec (zginęli w niewyjaśnionych walkach wewnątrzpartyjnych), P. Finder, M. Fornalska (rozstrzelani przez Niemców), W. Gomułka, B. Bierut.
- Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, partia komunist. utworzona...
- Polska Partia Robotnicza, (PPR)
- POLSKA ZJEDNOCZONA PARTIA ROBOTNICZA, partia utworzona XII...