nieswoista (taka sama w przypadku rozmaitych czynników) reakcja organizmu na każde nowe fizyczne lub psychiczne obciążenie zewn.; biochemiczny mechanizm alarmowy mobilizujący organizm człowieka do walki bądź ucieczki; kiedy sygnał o obciążeniu (może nim być np. choroba, konflikt w pracy czy w domu, hałas, czasem także wydarzenie pozytywne - ślub, narodziny dziecka czy wygrana na loterii) dociera do mózgu, uruchamia gruczoły wydzielania wewn.; w efekcie następuje podwyższenie ciśnienia krwi, szybsze bicie serca, wątroba uruchamia zapasy cukru i tłuszczów, zwiększa się krzepliwość krwi (jako zabezpieczenie przed wykrwawieniem w wypadku zranienia) itd.; s. jest mechanizmem wykształconym przed milionami lat u praprzodków człowieka, skutecznym wobec ówczesnych zagrożeń, gdy jedyną strategią przetrwania była ucieczka lub walka, w trakcie której rezerwy energetyczne organizmu (kwasy tłuszczowe) ulegały spaleniu; obecnie pierwotne sposoby odreagowywania s. są wobec wielu powodujących go czynników nieadekwatne (np. ani ucieczką, ani walką nie sposób odreagować sytuacji, gdy w wyścigu z czasem trzeba ukończyć pracę na określony termin), a wówczas s. przeradza się w szkodliwy dystres powodując zakłócenie równowagi psych., obniżając zdolność do pracy i funkcjonowania w społeczeństwie i często prowadząc do zjawisk patologicznych (niespalone kwasy tłuszczowe zwiększają ryzyko miażdżycy, a wzrost krzepliwości krwi - zawału; w planie psychicznym częsta jest ucieczka przed s. w leko- i narkomanię bądź alkoholizm); mechanizm s. odkrył 1936 Kanadyjczyk pochodzenia austr. Hans Selye.
- stres, reakcja organizmu na...
- szok ze stresem, a) ‘przerażenie’;...
- delira, „stres; również stan...