(astr.)
czwarta w odległości od Słońca planeta ; mniejsza od Ziemi: promień równikowy 3400 km, masa 0,107 masy Ziemi; spłaszczenie 0,0091; albedo 0,16; obiega Słońce w czasie 686,738 dni po orbicie o wymiarach: półoś wielka 227,9 mln km, mimośród 0,09338; nachylenie orbity względem ekliptyki 1°50'59"; okres obrotu dookoła osi 24h37m22,6s (zbliżony do doby ziemskiej); nachylenie równika do płaszczyzny orbity dookoła Słońca blisko 24 – prawie takie jak Ziemi (analogiczne pory roku, lecz trwające prawie dwukrotnie dłużej ze względu na dłuższy czas obiegu dookoła Słońca). Odległość M. od Ziemi waha się od 55,5 do 400 mln km; maksymalna jasność 2m,7 (wtedy największa jasność po Księżycu i Wenus na nocnym Niebie). Pow. M. i jego atmosfera zostały stosunkowo dobrze poznane dzięki sondom kosmicznym i lądownikom (amer. Mariner, Viking, Mars Pathfinder, Mars Global Surveyor, i Mars Odyssey oraz radzieckie Mars). Pow. M. jest bardzo różnorodna: kratery (w większości prawdopodobnie pochodzenia meteorytowego), głębokie kaniony i kręte doliny (wywołujące wrażenie pozostałości rzek), góry ze szczytami do ok. 8 km nad poziom równin, wielkie obszary pustynne z rozrzuconymi blokami kamiennymi różnych rozmiarów. Próbki pobrane z pow. M. zawierały 21% krzemu, 12,7% żelaza, 3,1% siarki, 3–8% wapnia, 2–7% glinu i 0,5–2% tytanu, a ich skład chem. wskazuje na obecność szpatów polnych, piroksenów oraz limonitu i getytu; dwa ostatnie związki to mieszanina wodorotlenków żelaza dająca rdzawe zabarwienie gruntu. Sondy nie wykazały obecności na M. wody w stanie ciekłym, ani żadnych śladów żywych organizmów. Woda występowała na powierzchni Marsa w przeszłości, o czym świadczą odkryte 1997 w rejonie Ares Vallis zaokrąglone kamienie (przypominające kształtami kamienie z ziemskich rzek), prawdopodobnie naniesione przez falę powodziową; według szacunków przez Ares Vallis przepływało tysiąc razy więcej wody niż dziś płynie w korycie Amazonki. Nie wiadomo, dlaczego woda zniknęła z powierzchni planety. Spekulacje na temat istnienia w przeszłości na M. życia organicznego pobudziły ogłoszone 1996 przez NASA wyniki badań znalezionego na Ziemi meteorytu marsjańskiego ALH 84001; odkryto w nim mikroskopijne struktury uznane za skamieliny mikroorganizmów, jednak część naukowców podważyła wiarygodność tego odkrycia. Atmosfera M. jest bardzo rozrzedzona; jej gł. składnikiem jest dwutlenek węgla; zawiera niewielką ilość pary wodnej (ok. 1000 razy mniej niż atmosfera ziemska); występują w niej silne wiatry wywołujące burze piaskowe. Ponieważ rozrzedzona atmosfera nie zabezpiecza planety przed wypromieniowywaniem energii otrzymanej od Słońca, temp. na pow. M. jest niska, ulega silnym wahaniom dobowym i rocznym oraz między obszarami równikowymi i biegunowymi i wynosi średnio ok. 0°C, gdy Słońce jest w zenicie i ok. –50°C przed wschodem Słońca. M. ma dwa niewielkie księżyce o nazwach Phobos i Deimos (odkryte 1877 przez A. Halla), w kształcie nieregularnych brył zbliżonych do elipsoid o większych osiach dł.ok. 27 km – Phobos, ok. 12 km – Deimos. Amer. agencja NASA rozpoczęła realizację wieloletniego programu badań środowiska marsjańskiego pod nazwą MESUR (Mars Environmental Survey) w ramach którego planowane jest umieszczenie na M. od 8 do 24 lądowników.
OLYMPUS MONS, ADAMS Walter Sydney, FAZA, LACAILLE, MARS, VIKING, ASTROBIOLOGIA, LAGRANGE, MARS PATHFINDER, MARINER