położone w płd. Polsce, na Niz. Śląskiej i Przedgórzu Sudeckim; graniczy z Czechami; pow. 9412 km2 (najmniejsze z województw); 1,1 mln mieszk. (1999); najw. w Polsce skupisko mniejszości niem. (ok. 300 tys.); gęstość zaludnienia 116 osób/km2 (średnia krajowa 124); słabo zurbanizowane, miasta zamieszkuje 52,5% ludności (średnia krajowa 61,9); najw. to Opole, Kędzierzyn-Koźle, Nysa, Brzeg, Kluczbork, Prudnik. Utworzone 1950 na ziemiach odzyskanych, wydzielone z części ówczesnego woj. śląskiego i wrocławskiego; posiadało wówczas pow. 9554 km2; 1975 nieco pomniejszone (8535 km2) w ramach nowego podziału adm. kraju, utraciło część ziem na rzecz woj. katowickiego (powiat raciborski) i woj. częstochowskiego (powiat oleski); 1 I 1999 ponowna niewielka korekta granic (powrót powiatu oleskiego); jako jedyne pozostaje od okresu powojennego w kształcie niewiele zmienionym; dzieli się na 11 powiatów ziemskich (brzeski, głubczycki, kędzierzyńsko-kozielski, kluczborski, krapkowicki, namysłowski, nyski, oleski, opolski, prudnicki, strzelecki), 1 miasto na prawach powiatu grodzkiego (Opole) oraz 71 gmin. Ukształtowanie terytorium przeważnie równinne; należą tu regiony geogr. równin: Opolskiej, Oleśnickiej, Niemodlińskiej, Grodkowskiej, Kotliny Raciborskiej i Płaskowyżu Głubczyckiego; od wsch. skrawek Wyż. Śląskiej z Górą Św. Anny (400 m), garb Chełm oraz Wyż. Woźniacko-Wieluńska; w płd.-zach. pasie granicznym Przedgórza Sudeckiego krajobraz bardziej urozmaicony, wyżynne Przedgórze Paczkowskie, część Wzgórz Strzelińskich i Obniżenie Otmuchowskie; na płd. także skrawek Gór Opawskich (Sudety Wsch.), z najw. szczytem w regionie Biskupią Kopą (889 m). Całość ziem leży w dorzeczu Odry; obok niej gł. rz. to Nysa Kłodzka, Ścinawa, Osobłoga, Mała Panew, Stobrawa; rejon częstego wezbrania wód; jezior naturalnych brak; trzy duże zbiorniki retencyjne: na Nysie Kłodzkiej - Jez. Głębinowskie (20,4 km2) i Jez. Otmuchowskie (19,8 km2), na Małej Panwi - Jez. Turawskie (20,8 km2). Klimat należy do najcieplejszych w Polsce, pod wpływami powietrza oceanicznego; średnia temp. roczna 8-8,5C; lato długie, ciepłe (1921 w msc. Prószków k. Opola zanotowano rekordową temp. 40,2C), zima krótka, z nietrwałą pokrywą śnieżną; średnie roczne opady 600-700 mm. Lasy zajmują 26,7% pow. (średnia krajowa 28,4%), przeważa drzewostan sosnowy z domieszką brzozy, dębu i świerka; gł. kompleksy leśne to bory Stobrawskie i Niemodlińskie oraz obszary leśne w G. Opawskich (rezerwat); 2 parki krajobrazowe; spora emisja zanieczyszczeń przemysłowych w rejonie Kędzierzyna-Koźla, Krapkowic i Opola. Pod względem gospodarczym nieźle rozwinięte, o charakterze przemysłowo-rolniczym, wchodzące w skład Euroregionu "Nysa"; przemysł różnorodny, w znacznym stopniu zrestrukturyzowany z udziałem kapitału zagr.; produkcja maszyn i urządzeń dla rolnictwa i przemysłu, silników elektrycznych (Opole, Brzeg), aparatury chem. (Nysa), samochodów dostawczych (polonez truck, citroën), nawozów (Kędzierzyn-Koźle), kilka cementowni (Górażdże, Strzelce Opolskie), zakłady obuwnicze (Krapkowice), wapiennicze (Tarnów Opolski), bawełniane (Prudnik), tłuszczowe (Brzeg), celulozowo-papiernicze (Krapkowice, Głuchołazy), huta żelaza w Zawadzkiem, kilka elektrowni cieplnych, w tym "Opole" - najnowocześniejsza w Polsce. Rolnictwo wysoko rozwinięte, gleby urodzajne (czarnoziemy, gleby brunatne powstałe z lessów, rędziny), dobry poziom mechanizacji i wykorzystania nawozów sztucznych, wysoka kultura rolna, dobra infrastruktura komunalna wsi, wysokie plony; pow. przeciętnego gospodarstwa 7,4 ha (średnia krajowa 7 ha); do właścicieli indywidualnych należy 65,2% użytków rolnych; uprawa pszenicy, jęczmienia, ziemniaków, rzepaku, buraków cukrowych, roślin pastewnych, w mniejszym stopniu owoców i warzyw; rozwinięta hodowla trzody chlewnej, bydła i drobiu. Sieć komunikacyjna dobrze rozwinięta, obok dróg tranzytowych gęsta sieć dróg lokalnych i linii kolejowych (najważniejsza Gliwice-Opole-Wrocław); w transporcie wykorzystywane drogi wodne biegnące Odrą i Kanałem Gliwickim (porty w Opolu, Kędzierzynie-Koźlu, Brzegu); przejścia graniczne do Czech w Głuchołazach, Pietrowicach, Konradowie. Centrum nakowe i kult. w Opolu, gdzie znajdują się 3 wyższe uczelnie; dla mniejszości niem. prowadzone są 3 licea i 1 szkoła podstawowa z j. niem. jako wykładowym; miejsce Festiwalu Polskiej Piosenki. Walory turystyczne niewielkie, ruch pielgrzymkowy na Górę św. Anny; rekreacja nad sztucznymi zalewami; w Łambinowicach obóz jeńców wojennych z czasów II woj. świat., a następnie obóz dla ludności niem.; z zabytków najcenniejsze: renesansowy zamek piastowski w Brzegu (Muzeum Piastów Śląskich), zabudowa urbanistyczna z murami i basztami obronnymi w Paczkowie (zw. "polskim Carcassone"), ratusze w Brzegu, Głogówku, Otmuchowie, kościoły w Nysie, Opolu, Brzegu, Namysłowie, Głogówku.
GOŚCIEJOWICE, POCZÓŁKÓW, MACIOWAKRZE, GWOŹDZICE, GIERÓW, KRUSZYNA, NOWE KARMONKI, DZIERŻYSŁAWICE, PACZKÓW, KROMOŁÓW
- WOJEWÓDZTWO, największa jednostka...
- ŚLĄSKIE WOJEWÓDZTWO, położone w płd. Polsce,...
- ŚWIĘTOKRZYSKIE WOJEWÓDZTWO, położone w środk.-płd.(...)