miasto w płn.-zach. Afganistanie, nad rz. Harirud; ośrodek adm. prowincji o tej samej nazwie; 177 tys. mieszk. (1988); przem. spoż., warsztaty rękodzieła artystycznego (dywany, odzież); węzeł drogowy; port lotniczy; m. wymienione jako Hairawa w świętej księdze mazdaizmu Aweście (ok. VI w. p.n.e.); podbite przez Arabów; zniszczone podczas najazdów Mongołów w XIII w.; po podbiciu przez Timura w XIV w. stolica Timurydów; w XV w. rozkwit życia kulturalnego i naukowego (biblioteka, szkoła malarstwa miniaturowego); w XVI w. panowanie dynastii afgańskich; w XVI i XIX w. dynastia perska; 1863 Dost Muhammad Han przyłączył H. do Afganistanu; liczne zabytki: cytadela Arg z XIV w., wielki meczet (XII w.), zabytkowy zespół architektoniczny (XV w.), medresa Husajna Bajkary z meczetem i mauzoleum.
- DOST Muhammad Chan, (1793-1863)
- HUSAJN, Bajkara (XV-XVI w.)
- NAWOI, Aliszer Nizamaddin, zw.(...)