staroż. Oksos
rzeka w Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie, w części biegu graniczna z Afganistanem; powstaje z połączenia Piandżu i Wachszu; dł. 1415 km, (łącznie z Piandżem 2540 km); dorzecze 309 tys. km2; na całej długości pozbawiona dopływów, płynie przez Niz. Turańską, między pustyniami Kara-Kum i Kizył-Kum, uchodzi rozległą deltą do Jez. Aralskiego w okresie obfitych opadów (w innych porach zanika w piaskach pustyni); zasila kanały: Karakumski, Amu-Bucharski, Karszyński; wyzyskiwana do nawadniania, silnie zanieczyszczona ściekami przemysłowymi i nawozami sztucznymi; żeglowna; zasobna w ryby; w dorzeczu A. powstawały liczne cywilizacje, m.in. Sogdiana, Baktria, Chorezm, imperium Tamerlana.
PAMIR, TERMEZ, TURAŃSKA NIZINA, KARA-KUM, CHOREZMIJSKA LUDOWA REPUBLIKA RADZIECKA, SOGDIANA, KARSZYŃSKI STEP, ARALSKIE JEZIORO, PIANDŻ, NUKUS
- Amu-daria, rzeka wAzji Środkowej,...
- BADACHSZAN, prowincja w płn.-wsch.(...)
- Kyzył-kum, pustynia wśrodk. Azji,...