pojęcie odnoszone do charakterystycznych trendów w światowej ekonomii, polityce, życiu społecznym, kulturze przejawiających się w rozprzestrzenianiu się podobnych zjawisk i procesów na całym świecie, niezależnie od stopnia cywilizacyjnego zaawansowania czy położenia geograficznego; jej źródłem jest dominacja rozwiniętej gospodarki Zachodu nad resztą świata; g. prowadzi do ujednolicania obrazu świata, jest rodzajem transformacji gospodarki wolnorynkowej; w sferze ekonomii następuje przyspieszony proces fuzji wielkich koncernów oraz koncentracja kapitału na niespotykaną skalę (pod koniec XX w. 358 miliarderów świata posiada majątek równy majątkowi 45% ludności świata czyli 2,3 mld ludzi; 85% ludności świata utrzymuje się z 15% światowych dochodów); w sferze polityki dostrzegalny jest proces malejącej roli organizmów państwowych; w życiu społecznym nasila się zjawisko migracji ludności; w sferze kultury g. przejawia się uniformizacją wzorów postępowania, marginalizacją kultur narodowych, standaryzacją gastronomii, handlu, mody, rozrywki itp.; wielką rolę przyspieszającą ten proces jest postęp techniczny w zakresie mediów elektronicznych (Internet, telewizja, telefon komórkowy), prowadzący do ogromnego przybliżenia różnych zakątków globu, tworzenia globalnej wspólnoty (U. Hannerz). Zwolennicy g. akcentują upowszechnianie tą drogą ogólnoludzkich wartości, praw człowieka, tolerancji, demokracji; przeciwnicy uważają, iż media utrwalają porządek światowego rynku, nie ułatwiają spływania bogactwa w dół, lecz ten proces uniemożliwiają; obietnice wolnego handlu są oszustwem; wolność jest tylko dla nielicznych; szybkie bogacenie się i równie szybkie ubożenie wyrastają z tego samego korzenia; przenoszenie na margines ogromnych części społeczeństw jest pochodną niebotycznej wolności tych, którym się udało; biedni rzekomo sami są sobie winni, owe głodne "lenie" same wybrały swój los; świat jest stropiony tym, że biedni szukają miejsc na ziemi, gdzie jest dostatek, trzeba tylko dowieść, że ich migracja jest rzeczą nieracjonalną; problem biedy w mediach redukuje się do głodu, równocześnie ukrywa się dziesiątki rzeczy: analfabetyzm, choroby, brak dachu nad głową, starannie unika się w tym skojarzenia owych zjawisk z brakiem pracy; milczy się, że broń w wojnach jest z naszych fabryk (Z. Bauman); przedmiotem ataku są zwłaszcza państwa grupy G-7, wielkie koncerny, MFW i Bank Światowy jako zasadnicze instrumenty g.; powstały pod koniec XX w. ruch społeczny gł. młodego pokolenia z rozwiniętych cywilizacyjnie państw świata, skupiający rozmaite organizacje anarchistyczne, lewackie, punkowe itp. wywołał m.in. 1999 poważne zamieszki w Seatle (USA), 2000 w Pradze (posługując się Internetem, jako narzędziem organizowania wspólnych akcji).
- globalizacja gospodarki, tworzenie gospodarki...
- GIDDENS, Anthony (ur. 1938)
- BAUMAN Zygmunt, (ur. 1925)