likwidacja na mocy aktu prawnego prywatnej własności (ziemi, kapitału, środków produkcji) i przejęcie jej na własność państwa (upaństwowienie); dokonywana z odszkodowaniem pełnym, częściowym lub bez odszkodowania; formą n. były 1789 pewne wywłaszczenia ziemskie we Francji (np. dóbr kościelnych), wprowadzanie państwowych monopoli: np. spirytusowego w Rosji z końcem XIX w., linii kolejowych, ubezpieczeń; odrębną formą była n. typu komunistycznego zapoczątkowana 1917 w Rosji sowieckiej, gdzie bez odszkodowania upaństwawiano ziemię, banki, transport, przemysł, handel; po II woj. świat. tą drogą w różnym stopniu poszły satelickie państwa ZSRR; w Polsce n. przeprowadzono na mocy ustawy z 3 I 1946, która przekazała bez odszkodowania na własność państwa m.in. przedsiębiorstwa przemysłowe, górnicze, komunikacyjne, portowe, telekomunikacyjne zatrudniające ponad 50 pracowników na 1 zmianę; ponadto znacjonalizowano własność Rzeszy Niem., Wolnego M. Gdańska i ich obywateli (z wyjątkiem zamieszkałych tam Polaków); dekrety z IX i XII 1944 znacjonalizowały część ziem obszarniczych i lasy ponad 25 ha; resztę ziem obszarniczych rozparcelowano między chłopów w ramach reformy rolnej; inne akty prawne znacjonalizowały grunty w Warszawie, apteki, żeglugę śródlądową; n. przeprowadzono w Polsce w większości bez odszkodowania, czasem także z naruszeniem prawa.
LOPEZ PORTILLO, EKWADOR, TEZY KWIETNIOWE, AGRARYZM, PERSONALIZM, PAZ ESTENSSORO, EGIPT, PARTIA PRACY, EKONOMIA, DAVITT Michael
- nacjonalizacja, przeprowadzić nacjonalizację...
- NACJONALIZACJA, SYNONIM: upaństwowienie,...
- nacjonalizacja, upaństwowienie, przejęcie...