większość powstała jeszcze w czasach piastowskich, z biegiem lat ulegając rozmaitym przekształceniom, na ogół stając się tytułami honorowymi, pozbawionymi zupełnie lub w dużej części pierwotnych prerogatyw (te zachowali gł. odpowiednicy dzisiejszych ministrów); rozróżniamy urzędy centralne (państwowe i dworskie), oraz ziemskie, występujące w każdej ziemi (województwie); system urzędów centralnych ukształtował się ostatecznie w XVI w. Gł. urzędnikami państwa (ministrami) byli: marszałek wielki (koronny i litewski), najwyższy rangą minister, stojący na czele dworu król. i odpowiadający za bezpieczeństwo monarchy i (koronny) prowadzący obrady senatu; kanclerz i podkanclerzy (koronny i litewski) prowadzili politykę państwa, zwł. zagraniczną i zarządzali kancelarią; podskarbi wielki (koronny i litewski) - zarządzał skarbem państwa, do 1590 także wydatkami dworu król.; hetmani (wielki i polny, koronni i litewscy) - początkowo powoływani na określony czas, od 1503 na stałe; hetman wielki dowodził wojskami zaciężnymi, polny - obroną potoczną; mimo wysokiej rangi w państwie do 1768 nie wchodzili z urzędu w skład senatu; do niżej cenionych centralnych urzędów państwowych należał m.in. referendarz (duchowny i świecki) czy związane z wojskiem stanowiska pisarza polnego, strażnika i oboźnego wielkiego, generała artylerii. Urzędy dworskie - poza marszałkiem i podskarbim nadwornym - miały charakter honorowy: podkomorzy, chorąży, cześnik, podczaszy, koniuszy, krajczy, łowczy, miecznik, podstoli czy stolnik. Do urzędów ziemskich należały: zasiadający w senacie wojewoda (przewodniczył sejmikom i dowodził pospolitym ruszeniem z terenu województwa) i kasztelan; a ponadto urzędy sądowe (podkomorzy, sędzia ziemski, podsędek i pisarz ziemski), starosta, wojski (po zwołaniu pospolitego ruszenia obejmował opiekę nad pozostającymi w domach kobietami i dziećmi), na Litwie chorąży i ciwun; tytularny charakter miały: stolnik, podczaszy, podstoli, cześnik, łowczy, miecznik i skarbnik. Wszystkie urzędy były w dawnej Polsce dożywotnie, pozbawić urzędu można było jedynie udowadniając posiadaczowi zdradę stanu lub przesuwając go (za jego zgodą) na inne, co najmniej równorzędne stanowisko.
- FRANCISZEK BORGIASZ, (1510-72)
- MARCIN Z TOURS, (ok. 316-397)