Ukrajinśka powstanska armia, UPA
formacja wojskowo-polit., powstała 1943 w wyniku zjednoczenia oddziałów partyzanckich OUN i in. wcześniej działających organizacji; celem stworzenie regularnej armii, zdolnej wywalczyć niepodległość Ukrainy; w okresie szczytowym liczyła ok. 40 tys. bojowców; kierowana polit. przez OUN, za wrogów uważała ZSRR, Niemcy i Polskę, a zwł. pol. osadników na pograniczu. Pierwsze akcje wymierzono w rozproszone oddziały radzieckie i w oddziały partyzanckie, działające na terenie zajętym przez Niemców (np. przeciw grupie S.A. Kowpaka, 1943); od wiosny 1943 także ataki na polską ludność Wołynia, Polesia i Galicji; równocześnie rozpoczęcie zamachów na niem. władze okupacyjne na Ukrainie, co wywołało obławy niem. zmierzające do likwidacji UPA; w miarę przesuwania się frontu nasilały się akcje UPA przeciw nowym władzom radzieckim (także polskim), które odpowiedziały deportacjami ludności ukr.; starcia polsko-ukraińskie trwały po wojnie nadal, UPA dokonywała ataków na wsie pol., co pociągało odwet - oblicza się, że zginęło 80-100 tys. Polaków i 30 tys. Ukraińców (wliczając Łemków); 1947 oddziały UPA zostały częściowo zdemobilizowane, a po polskiej stronie granicy powstała grupa "San" (1944), która miała za cel m.in. przeciwstawić się wysiedleniom Ukraińców do ZSRR; działalność UPA zakończyła się po akcji "Wisła" (1947); centralne kierownictwo UPA przestało istnieć po śmierci Szuchewycza (1950), pojedyncze oddziały działały jeszcze 1953, a nawet nieco dłużej.
UPA, OPERACJA , PRZEMYŚL, UKRAJINŚKA POWSTANSKA ARMIA, ORGANIZACJA UKRAIŃSKICH NACJONALISTÓW, AKCJA WISŁA
- Ukraińska Powstańcza Armia, ukr. nacjonalistyczna...
- Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, utworzona w 1929 tajna...
- BANDERA Stepan, (1908-59)