bitwa rozstrzygająca o przebiegu i wyniku wojny polsko-bolszewickiej 1919-21, stoczona 13-25 VIII 1920 przez WP z oddziałami Armii Czerwonej; rozegrała się na znacznym obszarze, od Włodawy nad Bugiem na płd. po Działdowo na płn.; jej zasadnicze założenia opracował J. Piłsudski, a plany szczegółowe powstały w Sztabie Generalnym WP pod kierunkiem gen. T. Rozwadowskiego, ich bezpośrednimi autorami byli płk T. Piskor oraz kpt. B. Regulski. W pierwszym dniu bitwy wojska polskie prowadziły działania obronne na wschód od Warszawy i Modlina, jednak pod naporem wojsk bolszewickich dowodzonych przez M.N. Tuchaczewskiego zmuszone zostały w rejonie Radzymina do wycofania się na drugą linię umocnień rozmieszczonych w pagórkowatym terenie między Nieporętem i Rembertowem; 14 VIII 5. armia gen. W. Sikorskiego przeszła do działań zaczepnych i pobiła nieprzyjaciela pod Sochocinem, do 20 VIII odzyskując Nasielsk, Serock, Pułtusk, Ciechanów, Przasnysz i Mławę, co groziło odcięciem wojsk bolszewickich, które w rejonie Płocka doszły już do linii Wisły; ogólne dowództwo nad obronną fazą b.w. spoczywało w rękach gen. J. Hallera, wspomaganego przez gen. L. Żeligowskiego. 16 VIII rozpoczęło się znad Wieprza ostateczne kontrnatarcie tzw. grupy manewrowej w sile 5 dywizji piechoty i brygady kawalerii na linię Brześć Litewski-Biała Podlaska-Siedlce-Kałuszyn-Mińsk Mazowiecki, dowodzone przez Piłsudskiego; doprowadziło ono do przełamania obrony bolszewickiej pod Kockiem i Cycowem; po rozbiciu lewego skrzydła nieprzyjaciela wojska pol. weszły na tyły oddziałów bolszewickich atakujących Warszawę; 17-18 VIII wyzwolono Białą Podlaską, Łuków, Międzyrzec Podlaski, Siedlce; następnego dnia WP przeszło do pościgu za nieprzyjacielem, wycofującym się na linię Niemna; 19-20 VIII w ręce Polaków przeszły Brześć Litewski, Sokołów Podlaski, Węgrów; oddziały pol. zmierzały w stronę granicy z Prusami Wsch. i do 25 VIII zajęły Białystok, Zambrów, Łomżę, Ostrołękę; pod Mławą, Kolnem (silne walki 29 VIII) i Grajewem utworzono kordony, uniemożliwiające bolszewikom przejście do kontrofensywy; znaczna część wojsk Tuchaczewskiego weszła na teren Prus Wsch., gdzie 30 tys. żołnierzy bolszewickich zostało internowanych; straty nieprzyjaciela w b.w. wyniosły kilkanaście tys. zabitych i rannych, 66 tys. żołnierzy dostało się do pol. niewoli. Zwycięstwo wojsk pol. (zwane "cudem nad Wisłą") odegrało ważną rolę w kształtowaniu pol. świadomości narodowej i było eksploatowane propagandowo w okresie międzywojennym w kontekście szczególnej misji Polaków w Europie.
- wojna polsko-bolszewicka 1919-20, wojnę spowodował spór...
- CIECHANÓW, miasto powiatowe na Wysoczyźnie...
- WARSZAWA, stolica , miasto położone...