układ z 1648 kończący wojnę trzydziestoletnią, zawarty równolegle między cesarstwem niem. a Francją i jej stronnikami w Münster oraz cesarstwem a Szwecją w Osnabrück; luteranie i kalwini uzyskali gwarancje wolności wyznania, a książęta niem. niezależność od cesarza; p.w. zatwierdził oderwanie się Szwajcarii i Niderlandów od cesarstwa, przyznając Francji Alzację, Metz, Toul i Verdun, a Szwecji Wismar, ziemie biskupstwa bremeńskiego (bez Bremy) i werdeńskiego oraz część Pomorza Zachodniego; ugruntował rozbicie Niemiec; na postanowieniach p.w. zyskała Szwecja (umocnienie pozycji na M. Bałtyckim) i Francja, którą uczynił pierwszym mocarstwem kontynentu europejskiego.
POMORZE ZACHODNIE, REUNIONY, MÜNSTER, TURENNE, TRZYDZIESTOLETNIA WOJNA, PICCOLOMINI, FERDYNAND III
- WESTFALIA, Westfalen
- rewolucja niderlandzka, nazwa upowszechniona...
- OXENSTIERNA, Axel (1583-1654)