rewol. zryw narodów, który w latach 1848-49 objął Europę, a zwł. Francję, Włochy, Niemcy, Austrię i Węgry. Jego przyczyną był fakt, że system społ.-polit. utrwalony na kongresie wiedeńskim budził coraz większe niezadowolenie burżuazji domagającej się rozszerzenia prawa wyborczego i udziału we władzy; hasła zjednoczenia Włoch i Niemiec oraz wyzwolenia uciśnionych narodów monarchii habsburskiej znalazły żywy oddźwięk w masach; chłopi w Europie Środk. buntowali się przeciw poddaństwu i pańszczyźnie; zaś w krajach Europy Zach. równocześnie dojrzewał konflikt burżuazji z klasą robotn.; w I 1848 wybuchło powstanie na Sycylii, w II i III 1848 pod wpływem rewolucji w państwach wł. ogłaszano konstytucje; we Francji rewolucja lutowa 1848 obaliła Ludwika Filipa I i ogłoszono republikę; w Prusach doszło do zamieszek w Berlinie i powstania wielkopolskiego (2); powstanie w Wiedniu obaliło rządy K. v. Metternicha; Węgry oderwały się od Austrii, która dopiero z pomocą wojsk ros. ( I. Paskiewicz) pokonała rewolucję węg. (VIII 1849); w Pradze w VI 1848 wojsko austr. stłumiło powstanie studentów i robotników, tam też rozpędzono uczestników zjazdu słowiańskiego; w sumie rewolucja 1848-49 upadła: burżuazja w obawie przed masami ludowymi zrezygnowała z walki o swobody polit. i udzieliła poparcia siłom reakcji. Jednak pewne trwałe sukcesy osiągnięto: we Francji utrzymało się powszechne głosowanie, w Prusach monarchia konstytucyjna, w monarchii habsburskiej uwłaszczenie chłopów. Co więcej rewolucja stała się dla rządzących w Europie argumentem za koniecznością przeprowadzenia odgórnych zmian ustrojowych. Będą one wprowadzane w II poł. XIX w.
- wiosna ludów, a) ‘koniec lekcji’;...
- lud, wywodzić się z ludu,...
- WIOSNA LUDÓW, termin określający...