właśc. Michelangelo Buonarroti (1475-1564)
włoski rzeźbiarz, malarz, architekt i poeta, jeden z najznakomitszych artystów włoskiego późnego renesansu i manieryzmu, prekursor baroku; uczeń D. Ghirlandaia, później Bertolda di Giovanniego, kustosza zbiorów Medyceuszy (w jego pracowni studiował antyczne posągi); działał we Florencji, Rzymie i krótko w Bolonii. Przyjęty do grona domowników księcia Florencji, Wawrzyńca Medyceusza zw. Wspaniałym, miał okazję przebywać w kręgu wielkich humanistów i miłośników antyku; powstały wówczas reliefy Madonna przy schodach i Bitwa centaurów oraz drewniany krucyfiks dla kośc. S. Spiryto we Florencji. Po krótkim pobycie w Bolonii i znów we Florencji, 1496 udał się do Rzymu, gdzie stworzył Pijanego Bachusa i jedno ze swych najw. arcydzieł: Pietę do bazyliki św. Piotra (1499), po powrocie do Florencji powstał olbrzymi posąg Dawida (1501-04) i Madonna dla kośc. Notre-Dame w Brugii (dzieła te reprezentują najczystszy, dojrzały renesans), okrągłe reliefy Madonna Pitti i Madonna Taddei. Po powrocie 1505 do Rzymu powstają dwie figury Jeńców oraz posąg siedzącego Mojżesza - trzy spośród 40 figur planowanego grobowca papieża Juliusza II; później alegoryczne (manierystyczne) rzeźby Giuliana i Lorenza Medici (jako Dzień, Noc, Poranek i Zmierzch) do nowej zakrystii w kośc. San Lorenzo, budowanej jako mauzoleum rodu. W dalszych latach stworzył jeszcze kilka rzeźb, m.in. Pietę Rondanini. Malarskie dzieła M.A. to: tondo Święta Rodzina, zw. też Madonna Doni, oraz jedno z najważniejszych dzieł jego życia - freski na sklepieniu kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie (1509-12) i malowidło Sąd Ostateczny na ścianie tej kaplicy (1536-41); wykonał też freski Nawrócenie Szawła i Ukrzyżowanie Piotra w kaplicy Paolina w Watykanie. Gł. architektoniczno-urbanistyczne dzieła to: projekt fasady kośc. S. Lorenzo we Florencji (nie zrealizowany), sala i przedsionek biblioteki medycejskiej zw. Laurenziana przy tym kościele (dziełem tym zapoczątkował manieryzm w architekturze), plac Kapitoliński w Rzymie - jedno z najdoskonalszych założeń urbanistycznych czasów nowożytnych (1546), kontynuacja budowy bazyliki św. Piotra w Rzymie (zaczętej przez Bramantego i Antonia da Sangallo), przebudowa części staroż. term Dioklecjana na kościół Sta Maria degli Angeli. Ok. 1532 M.A. stworzył zbiór rysunków i wierszy, gł. sonetów, poświęconych młodemu rzym. arystokracie Tommaso Cavalieri oraz rzym. poetce Vittorii Colonna, z którą zaprzyjaźnił się 1538. Wszystkie dzieła M.A. odznaczają się niezwykłą indywidualnością, siłą wyrazu, mistrzowskim opanowaniem warsztatu, operowaniem bryłami i przestrzenią, wielką wyobraźnią. Malarstwo, rzeźbę i architekturę skierował na nowe drogi rozwojowe, poprzez manieryzm do baroku. W życiu codziennym był nietowarzyski, zaniedbany, nieufny i obsesyjnie opętany swoją pracą; przeniknięty głęboką, mistyczną wiarą i trawiony przez wątpliwości kontrreformacji.
- MICHAŁ, Pochodzenia hebrajskiego,...
- Michał Anioł, właść. Michelangelo Buonarroti, (1475-1564)
- Michał Anioł, właśc. Michelangelo Buonarroti, (1475-1564)