Karol (1882-1937)
kompozytor; 1905 czł. grupy Młoda Polska, wkrótce potem z G. Fitelbergiem, L. Różyckim, A. Szelutą zał. w Berlinie "spółkę nakładową młodych kompozytorów pol."; w okresie tym Sz. zwraca się z jednej strony ku tradycji szopenowskiej - z drugiej zaś nawiązuje do stylistyki neoromantycznej (R. Wagner, R. Strauss, M. Reger); cykle pieśni do słów poetów niem. oraz młodopolskich, a potem do wierszy perskich, zapowiadają zainteresowanie twórczością wokalną, jakie Sz. będzie przejawiał przez całe życie. Pierwszy etap twórczości Sz. kończy stały kontrakt nagraniowy z firmą Universal Edition w Wiedniu (1912), który zapewnił mu dobry start życiowy i możliwość dalszego rozwoju twórczego; 1914 podróżował do Włoch i, przez Sycylię, do Afryki płn.; w Paryżu i Londynie miał okazję zetknąć się z impresjonistami (C. Debussy i M. Ravel); okres I woj. świat. spędził w rodzinnej Tymoszówce, skąd wyjeżdżał na tournée do Kijowa, Moskwy i Petersburga (koncertował wspólnie z P. Kochańskim); kontynuował z powodzeniem pracę kompozytorską, wykorzystując świeże doświadczenia: zetknięcie się z kulturą Orientu i z impresjonizmem (druga seria Pieśni miłosnych Hafiza, Pieśni Muezzina Szalonego wg tekstów J. Iwaszkiewicza, utwory fortepianowe - Metopy i Maski, Mity na skrzypce i fortepian, III Symfonia "Pieśń o nocy", I Koncert skrzypcowy, opera Król Roger wg libretta J. Iwaszkiewicza, III Sonata fortepianowa oraz 12 Etiud na fortepian). Na początku lat 20. Sz. wyjechał do USA, Londynu i Paryża; miał wówczas możność bliższego zaznajomienia się z twórczością I. Strawińskiego; podczas pobytu w Zakopanem poznał folklor góralski, zwł. pieśni i tańce Podhala, odkrył w nich bogate źródło inspiracji muzycznych; ta faza twórczości przyniosła tak znane dzieła, jak cykl 20 Mazurków i balet Harnasie (wg libretta J. Iwaszkiewicza i J.M. Rytarda); powstają wówczas także opracowania Pieśni kurpiowskich na głos solowy i na chór; neoklasycyzm Strawińskiego zaowocował także w twórczości Sz. zwrotem w stronę dawnych form muzyki religijnej (Stabat Mater, Veni Creator, fragmenty Litanii do Marii Panny wg tekstu J. Lieberta); 1927 dyr. konserwatorium w-wskiego, (1930-31 rektor); 1929 Nagroda Państwowa, a rok później doktorat h.c. UJ; większymi kompozycjami powstałymi w ostatnim okresie życia są IV Symfonia oraz II Koncert skrzypcowy; pochowany w krypcie zasłużonych w kościele na Skałce w Krakowie.
SKAŁKA, MAKOWSKA, ROMANZA, ŁOBACZEWSKA-GÉRARD DE FESTENBURG, WITKIEWICZ, STABAT MATER, ORATORIUM, STEFAŃSKI, NOKTURN, DUBISKA Irena
- SZYMANOWSKI, Piotr (1858-1926)
- SZYMANOWSKI, Józef (1748-1801)
- SZYMANOWSKI, Wacław (1859-1930)