Wit, także Stosz, Stvos, Stoss (ok. 1447-1533)
rzeźbiarz, snycerz, malarz, grafik; najwybitniejszy rzeźbiarz późnego średniowiecza w środk. Europie; ur. w Horb nad Neckarem; w młodości odbywał podróże artyst. po Szwabii i Nadrenii; jego prace z tego okresu nie są znane (prawdopodobnie Chrystus zmartwychwstały w kośc. św. Sebalda w Norymberdze); ok. 1477 przybył do Krakowa, aby wykonać dla kośc. Mariackiego gł. ołtarz (ukończony 1489); ołtarz ten (fundacja mieszczan krakowskich) jest najwybitniejszym dziełem S. i największym pentaptykiem późnogotyckim w Europie; wys. ok. 13 m, szer. 11 m, rzeźbiony w lipowym drewnie, polichromowany, bogato złocony; postacie przedstawione są w pełnych ekspresji gestach i rozwichrzonych szatach. Inne prace S. znajdujące się w Polsce: nagrobek króla Kazimierza Jagiellończyka w katedrze na Wawelu (z leżącą płaskorzeźbioną postacią króla, przedstawioną w przedśmiertnej agonii; z czerwonego marmuru, 1492-94; po ołtarzu w kośc. Mariackim najwybitniejsze dzieło S.); krucyfiks w kośc. Mariackim, Chrystus w Ogrójcu (ob. Muzeum Nar. w Krakowie), epitafium Kallimacha w kośc. Dominikanów (brąz), figura św. Anny Samotrzeć w kośc. Bernardynów - wszystkie w Krakowie; płyta Zbigniewa Oleśnickiego w katedrze gnieźnieńskiej, tumba biskupa Piotra z Bnina w katedrze we Włocławku. Od 1496 S. przebywał w Norymberdze, gdzie pracował dla patrycjatu i duchowieństwa, wykonał m.in. relief wotywny dla Volckamera, 6 krucyfiksów, grupę figuralną Zwiastowanie, poliptyk dla kośc. Karmelitów (obecnie w Bambergu), ołtarz dla kośc. w Schwazu, malowane części poliptyku dla kośc. w Münnerstadt. Dzieła rzeźbiarskie S., a zwł. jego Ołtarz Mariacki, odznaczają się wspaniałym modelunkiem postaci i przemyślaną kompozycją, połączeniem mistycyzmu z realizmem, bogactwem kształtów, znakomitym oddaniem ruchu postaci i udrapowania szat. Sztuka S. silnie wpłynęła na rozwój rzeźby w Polsce (zwł. na płd.), a także na Śląsku, Słowacji, w Niemczech.
STWOSZ, ESTREICHER Karol, GOTYK, POLSKA. SZTUKA. GOTYK, STOSS, NIEMIECKA SZTUKA, MARIACKI KOŚCIÓŁ W KRAKOWIE, GNIEZNO, POLSKA. SZTUKA. RENESANS, STVOS
- STWOSZ, Stanisław (?-1528)
- Stwosz Wit, (ok.1447-1533)
- Stwosz Wit, właśc. Veit Stoss, (ok. 1448-1533)