(1921-2014)
Poeta, dramaturg, prozaik. W czasie wojny ukończył tajny kurs podchorążych, walczył w partyzantce AK (1943-44) w okolicach Radomska. Publikował teksty w prasie konspiracyjnej. Po wojnie studiował historię sztuki na UJ. W 1948-68 mieszkał w Gliwicach, a od 1968 r. we Wrocławiu. Został wyróżniony wieloma nagrodami w Polsce i za granicą, m.in. austr. nagrodą państwową za wkład w lit. europ. (1984).
Od 1987 r. był członkiem Akademii Sztuki w Berlinie. W 1944 r. ogłosił pod pseud. Satyr powielony zbiór poezji Echa leśne. Za prawdziwy debiut uważany jest Niepokój (1947), wprowadzający do lit. pol. nowy typ wypowiedzi lir., w której zacierała się granica między jęz. poezji i prozy. Uzasadniając wybór takiego stylu, pisał w posłowiu do Kto jest ten dziwny nieznajomy L. Staffa, że "taniec poezji zakończył swój żywot w okresie II wojny światowej". Tradycyjne środki poet. określił jako "maski i kostiumy", konstatując, że "odejście […] od specjalnego języka poetyckiego dało te utwory, które nazywamy utworami bez maski, bez kostiumu".
Swojej poetyce został Różewicz wierny do końca. Pisał stylem powściągliwym, rezygnował z tradycyjnych sposobów rytmizowania tekstów oraz interpunkcji. O poetyckości jego wierszy decyduje silne zabarwienie emocjonalne. Dużą wagę przywiązywał do kompozycji tekstu (np. Ocalony) i jego ukształtowania wersyfikacyjnego (wiersz intonacyjny). Ze względu na odrębność i wyrazistość jego poezji mówi się o IV systemie wersyfikacyjnym.
Pierwsze tomiki wierszy R. (Niepokój; Czerwona rękawiczka, 1948) są zapisem psychicznych skutków wojny oraz prób wyzwolenia się z wojennej obsesji. W l. 50. powstała dość słaba, upolityczniona poezja (Czas, który idzie, 1951; Wiersze i obrazy, 1952; Równina, 1954). Od t. Srebrny kłos (1955) R. odchodzi od tematyki polit. Poemat otwarty (1956) jest wyrazem świadomości, że wojna jest tylko szczególnym przypadkiem, a w los człowieka wpisane są cierpienie, przemijanie, śmierć. Życie samo w sobie jest okrutne i bez sensu (To się złożyć nie może). R. przemawia teraz w wierszach z pozycji moralisty (Formy, 1958; Rozmowa z księciem, 1960), biologicznej naturze człowieka przeciwstawia jego naturę społ., zadaje pytania o to, kim jest człowiek, jakie zajmuje miejsce we współcz. świecie (Nic w płaszczu Prospera, 1962; Twarz, 1964; Regio, 1969).
W Płaskorzeźbie (1991) i zawsze fragment. recykling (1998) pojawiają się motywy rel. W twórczości R. zawsze istniał silny nurt autotematyczny (pytania o miejsce i obowiązki poezji), szczególnie wyraźny w tomikach z l. 90. (Płaskorzeźba; Słowo po słowie, 1994; zawsze fragment, 1996; zawsze fragment. recykling). Częściej niż poprzednio pojawiają się też w nich humor i autoironia. W l. 50. R. pisze pierwsze teksty prozą: zbiór opowiadań Opadły liście z drzew (1955).
W następnych latach powstały: Przerwany egzamin (1960), Wycieczka do muzeum (1966), Moja córeczka (1968) i Śmierć w starych dekoracjach (1970) - obraz człowieka przeżywającego dramat wyobcowania we współcz. świecie bez wartości, oraz eseje: Przygotowanie do wieczoru autorskiego (1971) - zbiór wypowiedzi o poezji, i Mój stary (1992). Znaczną część dorobku R. stanowią antyrealistyczne dramaty. Ich problematyka jest podobna jak w wierszach. Pierwszym dramatem była Kartoteka (1960).
Po niej przyszły m.in. Świadkowie albo nasza mała stabilizacja (1963), Akt przerywany (1964) - sztuka, w której didaskalia są dłuższe od tekstu głównego, Stara kobieta wysiaduje (1968), Na czworakach (1971), przełamujące tabu obyczajowe Białe małżeństwo (1974) i Do piachu (1975) - dramat deheroizujący mit partyzancki, Odejście głodomora (1976), Pułapka (1982) odwołująca się do tradycji symbol. i ekspresjonistycznej, oparta na twórczości i biografii F. Kafki. Tadeusz Różewicz zmarł 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu.
- Różewicz Tadeusz, (ur. 1921)
- RÓŻEWICZ, Tadeusz (ur.1921)
- RÓŻEWICZ, Stanisław (ur. 1924)...