język używany przez Żydów aszkenazyjskich; uformował się ok. X w. wśród Żydów w płd. Niemczech, którzy porzucili w codziennym życiu aramejski i hebrajski i przyjęli miejscowe dialekty niem.; migracja ludności żydowskiej do Polski doprowadziła do inkorporacji wielu elementów j. słowiańskich, zwł. w XIII-XVI w. Dalsze migracje doprowadziły w XIX w. do rozpowszechnienia się j. w obu Amerykach (oblicza się, że przed II woj. świat. j. posługiwało się 11 mln ludzi). Rozwój społeczności żydowskiej w Europie Środk. i Wsch., pojawienie się ruchu chasydzkiego sprawiły, że j. wyszedł poza sferę języka tylko mówionego i został doceniony jako język pisany nauki i literatury, zaczął konkurować z hebrajskim. W XIX w. zrodziła się, gł. na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej, interesująca literatura w j., która stanowi niezbywalną część żydowskiej klasyki (M.M. Sforim, I.L. Perec, S. Alejchem, S. Asz, bracia I.J. i I.B. Singerowie, A. Suckewer). Zagłada skupisk żydowskich podczas II woj. świat. nastąpiła w momencie szczególnie bujnego rozwoju j. i tworzonej w nim literatury.
- klasycy literatury jidisz, (lata 20. XX w.)
- LEJWIK, Halper, także Leiwick,...
- GÓRA KALWARIA, miasto w woj. mazowieckim,...