początkowo jako libertynów określał swoich religijnych przeciwników w Genewie Kalwin, ale wkrótce l. nazwano jeden z wątków kultury franc. XVII w., skierowany przeciw autorytetowi religii, zwł. w kwestiach nauki i obyczajowości (w tym seksualnej). Gł. przedstawiciele l. to F. La Mothe le Vayer, G. Naudé, Cyrano de Bergerac, Ch. Saint-Évremond; insiprowali się oni sceptycyzmem Montaigne'a i epikuryzmem Gassendiego. La Mothe twierdził, że roszczenia norm i dogmatów chrześc. do powszechności są nieuzasadnione nie tylko dlatego, że nie da się ich udowodnić rozumowo, ale także dlatego, ponieważ mogą funkcjonować społeczności o innych normach i dogmatach. Naudé i Bergerac sugerowali, że wiara w cuda i oskarżenia o magię to w gruncie rzeczy to samo: wynik niewiedzy. Przedstawiciele l. unikali jednak formułowania swoich poglądów wprost, czynili to najczęściej w formie zakamuflowanej, literackiej (jak. C. de Bergerac w Podróży na księżyc czy Tamtym świecie), a z powodów koniunkturalnych i rzeczywistego indyferentyzmu religijnego gotowi byli do odwołania swoich poglądów (jak uczynił to La Mothe, gdy starał się o stanowisko nauczyciela następcy tronu). L. był nurtem ograniczonym w zasięgu do wąskiej grupy franc. arystokracji i, choć cechował go krytycyzm wobec religii i represyjnych norm obyczajowych, nie był konsekwentnym ateizmem, wolnomyślicielstwem czy przyzwoleniem na swobodę obyczajową - w tym znaczeniu, w jakim określenia l. czy libertyn funkcjonują w języku współczesnym.
- libertynizm, ruch w kulturze franc.(...)
- libertynizm, (franc. libertinisme...
- libertynizm, modna wXVIII w. postawa,...