Reklama

​Jeszua Ha-Nocri

Bohater biblijnego wątku powieści Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata; literacka wizja postaci Jezusa Chrystusa.

Inspirację dla postaci Jeszui Ha-Nocri Bułhakow zaczerpnął z kilku źródeł: ze sztuki Siergieja Czewkina Jeszua Hano- cri. Bezstronne wyjawienie  prawdy (1922), z książki niemieckiego filozofa Arthura Drewsa Die Christusmythe (Mit Chrystusa), przełożonej na język rosyjski w 1924, oraz z książki angielskiego historyka i teologa Frederika W. Farrara Życie Jezusa Chrystusa (1873). Ponieważ sam Bułhakow nie zostawił żadnej wskazówki, jaki sens kryje się za słowami "Jeszua Ha- Nocri", znaczenie literackiego imienia Chrystusa nie jest jednoznaczne. Według Drewsa starohebrajskie słowo nacar (lub nacer) oznacza ‘latorośl’ bądź ‘gałąź’; na- tomiast Jeszua to tyle co ‘Jahwe pomocą’. Na początku lat 30. Drews odszedł od tej koncepcji i twierdził, że nacer znaczy ‘strażnik’, ‘pasterz’, czyli Jeszua Ha-Nocri znaczyłoby ‘Jezus-opiekun’. 

Reklama

Z kolei Farrar był zdania, iż Jeszua znaczy ‘ten, którego zbawieniem jest Jahwe’, zaś Ha- Nocri to inaczej ‘Nazarejczyk’. Jeszua oskarżony jest o podburzanie ludu Jerozolimy do zburzenia świątyni, staje więc przed obliczem rzymskiego prokuratora Judei, by zdać z tego sprawę. Podczas przesłuchania uwalnia w cudowny sposób indagującego go ➞ Piłata od uporczywego bólu głowy, dzięki czemu zyskuje jego przychylność. Nie może jednak liczyć na ułaskawienie, ciąży bowiem na nim poważny zarzut obrazy cesarskiego majestatu. Ma zatem przeciwko sobie nie tylko gniew kapłanów żydowskich, ale i konformizm Piłata, który nie chce poświęcać swojej kariery dla obrony niepewnej i niejasnej sprawy Jeszui. Skazany na śmierć, Jeszua podąża na Wzgórze Czaszek, gdzie zostaje ukrzyżowany. Jeszua w powieści Bułhakowa jest chudy, słaby fizycznie, a jego ciało nosi ślady przemocy. 

Kiedy stawił się  przed  Piłatem,  odziany  był w stary, rozdarty, błękitny chiton. Na głowie miał biały zawój przewiązany wokół  rzemykiem,   ręce   związano   mu z tyłu. Pod jego lewym okiem widniał wielki siniak, w kąciku ust miał zdartą skórę i zaschłą krew. Opis Jeszui podkreśla jego człowieczeństwo, odziera go natomiast z atrybutów boskości. Jeszcze wy- raźniej jest to uwidocznione w scenie ukrzyżowania, kiedy ból i cierpienie odciskają swoje piętno na jego twarzy: Jeszua podniósł  głowę, muchy poderwały się z brzęczeniem, odsłoniła  się  zapuchnięta od ich ugryzień twarz powieszonego, twarz o obrzękłych powiekach,  twarz  nie do poznania... Jego oczy, jasne zazwyczaj, były teraz zmętniałe. Brzydota ciała Jeszui kontrastuje z pięknem jego duszy i czystością głoszonych  przezeń  nauk o triumfie prawdy i dobra. Jeszua umiera, bo chce być w zgodzie z samym sobą. Mimo że śmierci Jeszui nie towarzyszy aura boskości, jego ofiara nie jest daremna, bowiem odmieniła ludzkie serca - gotowe od tej chwili do aktu miłosierdzia. Doznają go na kartach powieści zarówno dzieciobójczyni Frieda, jak i prokurator Judei - Piłat.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama